Koning Hendrik.

Hoe diep geschokt, hoe bleek van zorg wij zijn,

Tijd vinden wij, dat de opgejaagde vrede

Uitblaze en hijgend spreek’ van nieuwen strijd,

Te voeren aan een ver verwijderd strand.

Niet langer zal de dorstige aard haar lippen

Met harer eigen kindren bloed hier verven,

Niet langer scherpe krijg haar velden ploegen,

Haar bloemen kneuzen met den ijz’ren tred

Van ’s vijands ros; die tegenstandersoogen,

Die, als eens donkren hemels meteoren,

Van één natuur, uit ééne stof verwekt,

Zich pas in ’t stormen en de woeste worstling

Der burgerslachting op elkander stortten,

Zij zullen nu, eendrachtig, saamgeschaard,

Denzelfden weg gaan, langer niet in twist

Met landgenooten, magen en verbond’nen; 16

Niet langer zal het krijgszwaard, als een mes

In slechte scheê, zijn eigen meester wonden.

Dies, vrienden, naar het verre graf van Christus,—

Wiens heilig kruis de vaan is, die tot krijgers

Van hem ons wijdt en ons tot strijden roept,—

Vereen’gen wij met spoed een Engelsch leger,

Welks armen in den moederschoot zich vormden

Ter jacht op heidnen in dat heilig land,[474]

Betreden door die zegenrijke voeten,

Die, ons tot heil, voor veertienhonderd jaar

Genageld werden aan het bitter kruis.

Doch dit ons plan, twaalf maanden is ’t reeds oud,

En zeiden we enkel dit: “wij gaan”, ’t waar’ nutt’loos;

Niet daarom zijn wij hier; laat dus mij hooren,

Van u, mijn waarde neef van Westmoreland,

Wat gistren avond onze raad besloot,

Om dien ons dierb’ren tocht nu door te zetten.

Westmoreland.

Mijn vorst, die spoed werd ijvrig overwogen,

En van de midd’len tot den krijg was gistren

Reeds veel bepaald, toen ons te kwader uur

Een bode uit Wales recht booze tijding bracht;

Het ergst is dit, dat de eed’le Mortimer

Die met zijn troep, in Herefordshire gelicht,

Glendower, den woesten Welschen hoofdman, aangreep,

Dien ruwen krijger zelf in handen viel;

Een duizendtal der zijnen werd geslacht;

En Welsche vrouwen hebben hunne lijken

Mishandeld, ja, zoo schandlijk en zoo dierlijk

Verminkt, dat schaamte een elk beletten moet,

Dit te beschrijven of er van te spreken.

Koning Hendrik.

En het bericht van dezen strijd,—zoo schijnt het,—

Heeft onze zaak van ’t Heilig land geschorst?

Westmoreland.

Ja, dit, met meer ontrustend nieuws, mijn vorst, 49

Want ruwer tijding, nog veel meer onwelkom,

Kwam uit het noorden aan, van dezen inhoud:

Op kruisverheffingsdag stiet dapp’re Heetspoor,

De jonge Hendrik Percy, daar op Douglas,

Den immer strijdb’ren en beproefden Schot,

Bij Holmedon,

Waar zij een boos en bloedig uur doorleefden,

Zooals de bode naar ’t kanongebulder

En verdren schijn van ’t slaggewoel vermeldt,

Want die de tijding bracht, steeg in de hitte

En hoogste woede van den strijd te paard,

Toen de afloop nog geheel onzeker was.

Koning Hendrik.

Hier staat een trouw en onvermoeibaar vriend,

Sir Walter Blunt, zoo pas van ’t paard gestegen,

Bespat met al het onderscheid van grond,

Dat tusschen Holm’don is en onzen zetel.

Die heeft ons glad en welkom nieuws gebracht.

De graaf van Douglas is geheel verslagen;

Tienduizend stoute Schotten, twintig ridders,

In eigen bloed gestapeld, zag Sir Walter

In Holm’dons veld; Heetspoors gevang’nen zijn:

Mordake, de graaf van Fife en oudste zoon

Van de’ overwonnen Douglas, en de graven

Van Athol, Murray, Angus en Menteith.

Acht gij dit niet een buit, die eere brengt,

En prijs voor hoogen moed? Spreek, neef, wat dunkt u?

Westmoreland.

Voorwaar,

Een zegepraal, waarop een prins kon bogen.

Koning Hendrik.

Thans maakt gij mij bedroefd en wekt de zonde

Des nijds in mij, dat lord Northumberland

De vader is van zulk een heilrijk zoon:

Een’ zoon, dien de eere steeds als voorbeeld prijst,

In ’t hooge woud den rijzigste’ aller stammen,

Den liev’ling en de trots van ’t mild Geluk,

Terwijl dat ik, zijn roem aanschouwend, zie,

Hoe schande en woestheid mijnen jongen Hendrik

Het voorhoofd smetten. O, liet zich bewijzen,

Dat, spokend in de nacht, een elf de kindren,

Toen ze in hun wiegjes lagen, had verruild,

’t Mijn Percy, ’t zijn Plantagenet genoemd!

Dan had ik zijnen Hendrik, hij den mijnen.—

Doch weg daarmee!—Wat dunkt u van den trots

Des jongen Percy’s? de gevang’nen, die

Hij in dit jongste treffen heeft gemaakt,

Behoudt hij voor zichzelf, en zegt, dat ik

Slechts Mordake, graaf van Fife, van hem krijg.

Westmoreland.

Dat is de leering van zijn oom, ’t is Worcester, 96

Bij elken hemelstand uw booze ster;

Die maakt, dat hem de kam der jeugd zoo zwelt,

En hij zoo fier uw hoogheid tegentreedt.

Koning Hendrik.

Hoe ’t zij, ik riep hem op ter rekenschap;

En om die reden moet ons heilig plan

Naar Palestina nog een wijle rusten.

Aanstaanden Woensdag, neef, beleggen wij

Te Windsor raad, verwittig dus de lords:

Doch keer gijzelf terstond tot ons terug;

Er valt nog meer te zeggen en te doen,

Dan nu in gramschap kan besproken worden.

Westmoreland.

Zeer wel, mijn vorst.

Falstaff.

Wel, Hein, wat tijd van den dag is het, jongen?

Prins Hendrik.

Gij zijt zoo vet van brein geworden van het oude-sekdrinken, het kamizool-losknoopen na het avondeten, en het slapen op banken na den middag, dat gij verleerd hebt, werkelijk te vragen naar wat gij werkelijk weten wilt. Wat duivel hebt gij met den tijd van den dag te maken? Als niet uren glazen sek zijn’ en minuten kapuinen, en klokken koppelaarsterstongen, [475]en wijzerplaten uithangschilden voor liederlijke huizen, en de lieve zon zelve een mooie, hitsige deerne in vuurkleurige zijde, zie ik geen reden, waarom gij zoo buitensporig zoudt zijn van naar den tijd van den dag te vragen.

Falstaff.

Ja, waarlijk, Hein, daar hebt gij mij een teêr punt aangeroerd; want wij, die beurzen snijden, wij gaan uit bij de maan en het zevengesternte, en niet bij Phoebus, “den dolenden ridder fijn”. En, ik bid u, mijn lieve guit, als gij eens koning zijt,—wat God uwe genade,—majesteit wilde ik zeggen, want op genade hebt gij niet te hopen,—

Prins Hendrik.

Wat! in het geheel niet?

Falstaff.

Neen, zeker niet, zelfs niet voor de kleinste pekelzonde.

Prins Hendrik.

Nu, wat verder? ga voort, vrijuit, vrijuit!

Falstaff.

Nu dan, mijn lieve guit, als gij eens koning zijt, laat dan niet toe, dat men ons, die schildknapen zijn van de nacht, ooit dagdieven noemt; laat ons heeten: Diana’s houtvesters, ridders van de schemering, lievelingen van de maan; en laat men zeggen, dat wij mannen zijn van een besten levenswandel, want wij regelen ons, evenals de zee, naar onze edele en kuische meesteres, de maan, en het is onder haar mantel, dat wij stelen. 33

Prins Hendrik.

Zeer goed gezegd, en zeer juist bovendien; want het geluk van ons, die dienaars zijn der maan, heeft zijn eb en vloed als de zee, en wordt, evenals de zee, door de maan bestuurd. Bij voorbeeld aldus: een goudbeurs wordt Maandagnacht zeer vastberaden gekaapt, en Dinsdagmorgen zeer onberaden doorgebracht; veroverd met een vloek: “draai bij, afgeven!” en verdaan met het geschreeuw: “kom hier, aannemen!” nu eens, ebbe zoo laag als de voet van de ladder, dan weer, vloed, zoo hoog als het dwarshout van de galg.

Falstaff.

Bij God, gij hebt gelijk, jongen. En is mijn waardin van het wijnhuis niet een allerzoetst bekje?

Prins Hendrik.

Als de honing van Hybla, mijn oude schermersbaas. En is er iets meer boeiends dan een man in een buffelleêren wambuis?

Falstaff.

Hoe zoo, hoe zoo, dolle guit? hebt gij alweer uw invallen en uitvallen? wat voor den duivel heb ik met boeiende mannen te doen?

Prins Hendrik.

En wat weêrgâ heb ik met de waardin van het wijnhuis te doen?

Falstaff.

Nu, gij hebt toch aardig dikwijls met haar afgerekend.

Prins Hendrik.

Heb ik er u ooit bijgeroepen, om uw deel te betalen?

Falstaff.

Neen, dat moet ik u tot uw eer nageven, gij hebt altijd alles betaald.

Prins Hendrik.

Ja hier, en elders ook, zoover mijn geld reikte; en waar dit niet toereikte, heb ik mijn krediet gebruikt.

Falstaff.

Ja, en opgebruikt ook, zoodat, als gij niet de vermoedelijke troonopvolger waart, vermoedelijk,—maar ik bid u, zeg mij, mijn lieve guit, zullen er in Engeland nog galgen overeind blijven staan, als gij koning zijt, en zullen zij, die wat durven, evenals nu, beetgenomen worden met den roestigen breidel van den ouden zotskap, de wet? Neen, hang geen dief meer op, als gij koning zijt.

Prins Hendrik.

Neen, gij zult het doen.

Falstaff.

Ik? o voortreffelijk! Bij God, ik zal een kostelijk rechter zijn.

Prins Hendrik.

Er is rechten en rechten, en uw oordeel is nu al verkeerd; ik bedoel, dat gij de dieven zult hangen, en dus een man van gewicht, een scherprechter zult worden. 76

Falstaff.

Mooi, Hein, mooi; ik zeg u, het is al evenveel naar mijn smaak, als aan het hof te verschijnen.

Prins Hendrik.

Als mijn getrouw aanhanger?

Falstaff.

Dat zou wel zoo wezen, want de scherprechter heeft, helaas! maar al te veel aan te hangen. Verduiveld, ik ben zoo melancholiek als een oude kater of een geneusringde beer.

Prins Hendrik.

Of als een oude leeuw of een minnaarsluit.

Falstaff.

Of als een baspijp van een Lincolner doedelzak.

Prins Hendrik.

Zoudt gij niet zeggen, als een naargeestige haas, of een stilstaande stadsgracht?

Falstaff.

Gij hebt de onsmakelijkste vergelijkingen ter wereld, en zijt inderdaad de vergelijkendste, spitsboefachtigste,—aardigste jonge prins.—Maar ik bid u, Hein, val mij niet meer met ijdelheden lastig. Ik wenschte van God, dat gij en ik eene gelegenheid wisten, om een voorraad goeden naam te koopen. Een oude lord van den geheimen raad haalde mij onlangs op de openbare straat om uwentwille door, man; maar ik lette niet op hem, en toch, hij sprak zeer wijs, maar ik sloeg geen acht op hem; en toch sprak hij wijs, en bovendien op straat.

Prins Hendrik.

Gij deedt wel; want de wijsheid verheft hare stem op de straten, en niemand slaat acht op haar.

Falstaff.

O! gij hebt vloekwaardige aanhalingen en zoudt waarlijk in staat zijn, een’ heilige te verleiden. Gij hebt veel schuld over mij gebracht, Hein;—God moge het u vergeven. Vóor ik u kende, Hein, wist ik van niets, en nu ben ik, als ik naar waarheid moet getuigen, weinig beter dan een van de goddeloozen. Ik moet van dit leven afstand doen, en ik wil er afstand van doen. Bij God, als ik het niet doe, ben ik een schurk; ik wil niet ter helle varen, voor geen enkelen koningszoon in de christenheid.

Prins Hendrik.

Waar willen wij morgen een geldbuidel rooven, Hans?

Falstaff.

Alle weêrgâ, waar gij wilt, jongen; ik ben er bij. Als ik het niet doe, noem mij dan een schurk en een lafaard en wat ge wilt.

Prins Hendrik.

Ik zie daar een fraaie bekeering in u, van bidden tot beurzensnijden.

Falstaff.

Wel, Hein, ’t is mijn beroep, Hein; en in zijn beroep werkzaam zijn is geen zonde.—Poins!—Nu zullen wij hooren, of Gadshill wat op touw heeft gezet.—O, als de menschen door verdiensten zalig worden, welk gat in de hel zou dan heet genoeg zijn voor hem? Hij is de meest doortrapte spitsboef, die ooit een eerlijken drommel “sta!” heeft toegeroepen. 122

Prins Hendrik.

Goeden morgen, Edu.

Poins.

Goeden morgen, beste Heintje!—Wat zegt Sinjeur Gewetensknaging? Wat zegt Sir John Sek-met-suiker? Hans, hoe staat het met den duivel en u, omtrent uw ziel, die gij hem den laatsten Goeden Vrijdag voor een roemer Madera en een koud kapoeneboutje verkocht hebt?

Prins Hendrik.

Sir John houdt zijn woord; den duivel zal zijn recht geworden, want hij heeft nog nooit een spreekwoord gebroken; hij geeft zelfs den duivel het zijne.

Poins.

Dan zijt gij vervloekt, omdat gij den duivel uw woord houdt.

Prins Hendrik.

Anders was hij vervloekt geweest, omdat hij den duivel bedrogen had.

Poins.

Maar jongens, jongens, morgen ochtend vroeg tegen vier uren, naar Gadshill! Er gaan pelgrims naar Canterbury met rijke offergaven, en er rijden kooplieden naar Londen met goedgespekte buidels; ik heb maskers voor u allen, paarden voor u hebt gijzelf. Gadshill blijft van nacht te Rochester; ik heb voor morgen avond eten besteld in Eastcheap; wij kunnen het even veilig doen als slapen. Wilt gij meegaan, dan stop ik u de zakken vol kronen; wilt gij niet, zoo blijf thuis en laat u hangen.

Falstaff.

Hoor eens, Eduardus; als ik thuis blijf en niet ga, dan hang ik u voor het meêgaan.

Poins.

Zoo, vleeschklomp?

Falstaff.

Hein, doet gij mede?

Prins Hendrik.

Wie? Ik stelen? Ik een dief? Neen, waarachtig niet.

Falstaff.

Er is in u geen eerlijkheid, geen manhaftigheid, noch goede kameraadschap, en gij zijt ook niet van koninklijken bloede, als gij het hart niet hebt, een paar kronen in den zak te steken.

Prins Hendrik.

Nu goed, ik wil eens in mijn leven een dollemansstreek begaan.

Falstaff.

Zie, dat is verstandig gesproken.

Prins Hendrik.

Neen, er gebeure wat er wil, ik blijf thuis.

Falstaff.

Bij God, dan pleeg ik hoogverraad aan u, als gij koning zijt.

Prins Hendrik.

Ga uw gang.

Poins.

Sir John, ik bid u, laat den prins en mij alleen; ik zal hem zulke gronden voor deze onderneming geven, dat hij meêgaan moet.

Falstaff.

Nu, God geve u den geest der overreding en hem de ooren der leergierigheid, opdat, wat gij spreekt, moge treffen en, wat hij hoort, geloof vinden, zoodat de echte prins, voor tijdverdrijf, een valsche dief wordt, want de arme misbruiken der wereld behoeven bescherming! Vaarwel; gij vindt mij in Eastcheap. 176

Prins Hendrik.

Vaarwel, herfstlente! vaarwel, allerheiligenzomer!

Poins.

Hoor, mijn beste suikerprins, rijd morgen met ons mede; ik heb een grap voor, die ik niet alleen ten uitvoer kan leggen. Falstaff, Bardolf, Peto en Gadshill moeten die lieden berooven, waar de strik reeds voor gespannen is; gij en ik zullen er niet bij zijn; en, hebben zij den buit, mijn kop af, als wij tweeën hun dien niet afzetten!

Prins Hendrik.

Maar hoe komen wij bij het rijden van hen af?

Poins.

Nu, wij rijden voor of na hen af en wijzen hun een plaats van bijeenkomst aan, waar wij desverkiezende van daan blijven. Dan zullen zij het schelmstuk zonder ons wagen, en nauwelijks zijn zij er mee klaar, of wij overvallen hen.

Prins Hendrik.

Goed, maar waarschijnlijk kennen zij ons aan onze paarden, aan onze kleederen, aan honderd andere dingen meer, dat wij het zijn.

Poins.

O, onze paarden zullen zij in het geheel niet zien, die bind ik in het bosch vast; wij doen [477]andere maskers voor, zoodra wij hen verlaten hebben, en dan heb ik hanssoppen van stijf linnen bij de hand, om onze kenbare kleeding geheel te vermommen.

Prins Hendrik.

Goed, maar ik vrees, dat zij ons te sterk zullen wezen.

Poins.

’t Mocht wat; twee van hen ken ik als zoo volbloed-lafaards, als er ooit de hielen gelicht hebben; en de derde,—als hij langer vecht dan hij raadzaam acht, wil ik nooit meer een zwaard ter hand nemen. Het vermakelijkste van de grap zullen de ontzettende leugens wezen, die deze vette schelm ons op zal disschen, als wij bij het avondeten elkaâr ontmoeten; hoe hij met ten minste dertig man gevochten heeft, wat parades, wat stooten, wat levensgevaren hij heeft doorgestaan; en hem dan in eens te logenstraffen is de grap.

Prins Hendrik.

Nu, ik ga mede; breng al het noodige voor ons in orde; en kom morgen avond bij mij in Eastcheap; daar wil ik dien avond eten. Vaarwel.

Poins.

Vaarwel, prins.

Prins Hendrik.

Ik ken u allen en ik steun een poos 219

Den teugelloozen moedwil van uw nietsdoen,

Ik volg hierin het voorbeeld van de zon,

Die aan oneed’le, kwade wolken toelaat,

Haar schoonheid voor de wereld te verduist’ren,

Opdat men na ’t gemis haar meer bewonder’,

Wanneer het haar behaagt zichzelf te zijn,

En zij door al de booze neev’len breekt

Van dampen, die haar dreigen te verstikken.

Ware ieder dag van ’t jaar een feest- en speeldag,

Langwijlig wierd het spelen, als het werken;

Doch ’t zelden komen maakt een feest gewenscht,

En niets behaagt, dan wat zeer enkel komt.

Zoo, als ik dezen lossen wandel afzweer,

De schuld betaal, waarvan ik niets beloofde,

Beschaam ik eens, wat elk verwacht, te meer,

Naarmate ik beter dan mijn woorden blijk;

En als een blank metaal op donkren grond,

Zal mijn bekeering, op mijn feilen blinkend,

Veel schooner stralen, meer elks oogen trekken,

Dan wat door de’ achtergrond niet wordt verhoogd.

Mijn zondig doen zij eens als kunst geacht;

Den tijd herwin ik, als dit niemand wacht.

Koning Hendrik.

Te koel en te gematigd was mijn bloed,

Niet vatbaar om bij zulk een hoon te koken;

En dit hebt gij ontdekt, want daarom treedt gij

Op mijn lankmoedigheid; maar, wees verzekerd,

Van nu af wil ik meer zijn naar mijn rang,

Geweldig, schrikbaar, niet zoo naar mijn aard,

Die glad als olie, zacht als dons geweest is,

En daarom dat ontzag niet heeft erlangd,

Dat enkel trots aan trotsche harten afdwingt.

Worcester.

Ons huis verdient het luttel, heer en vorst,

Dat hoogheid met haar geeselroê het treff’,

En wel een hoogheid, die onze eigen handen

Tot zulk een peil verhieven.

Northumberland.

Tot zulk een peil verhieven. Eed’le vorst,—

Koning Hendrik.

Worcester, van hier; want in uw oogen lees ik

Miskenning van uw vorst, en boos verzet.

Uw houding is te driest; zij wil bevelen;

En majesteit moet nimmer ’t nukkig trotsen

Verdragen van eens dienaars grammen blik.

Gij hebt verlof tot gaan; wanneer we uw dienst

En raad behoeven, zullen we u ontbieden.

(Worcester af.)

(Tot Northumberland.) Gij wildet spreken. 22

Northumberland.

Ja, mijn waarde vorst,

De krijgsgevang’nen, namens u geëischt,

Die Hendrik Percy hier bij Holm’don maakte,

Zij werden, zegt hij, niet zoo stout geweigerd,

Als aan uw majesteit geboodschapt werd;

En daarom zijn òf nijd òf misverstand

Van dit vergrijp de schuld, en niet mijn zoon.

Heetspoor.

Gevang’nen heb ik niet geweigerd, heer;

Maar ik bezin mij, toen ’t gevecht voorbij was

En ik, van woede en fellen strijd verhit,

Mat, hijgend, op mijn zwaard daar stond te leunen,

Verscheen een zeker heer, net, opgesmukt,

In bruigomstooi; zijn pasgemaaide kin

Geleek een stoppelveld op ’t feest van de’ oogst.

Hij rook naar geurtjes als een modekramer,

En tusschen duim en vinger hield hij spelend

Een muskusdoosje, dat hij aan zijn neus

Afwiss’lend reikte en daad’lijk weer onttrok;

En die trok toornig, als de doos weer kwam,

Er zich voor op; hij lachte en praatte aldoor;

En toen het krijgsvolk dooden langs hem droeg,

Schold hij hen uit voor plompe, lompe kerels,

Dat zij een morsig, aak’lig lijk zoo tusschen

Den wind en zijnen adel durfden brengen.

Met jonkvrouwpraatjes en met zondagswoorden

Vroeg hij mij uit, en vorderde onder andren

Mijn krijgsgevang’nen voor uw majesteit.

Ik toen, verbolgen, met mijn koude wonden,

Dat zulk een zwetsend papegaai mij plaagde,

Gaf in mijn ergernis en ongeduld

Een antwoord, dat mij inviel, ’k weet niet wat[478]

Van ja of neen; hij had mij dol gemaakt,

Dat hij zoo smetloos blonk, zoo heerlijk rook,

En als een snappend kamermeisje relde

Van vuurroers, trommen, wonden,—help’ mij God!—

En zeide, dat voor innerlijke kneuzing,

Niets, neen, ooit boven spermaceti ging;

En dat het eeuwig jammer was, doodjammer,

Dat uit het ingewand der schuldlooze aard

Het schandlijk boos salpeter werd gegraven,

Dat meen’gen kloeken borst lafhartig velt;

En als dat boos geschut maar niet bestond,

Dan zou hijzelf soldaat geworden zijn.

Op dit onzinnig, laf gebazel, heer,

Gaf ik, zooals ik zeide, losweg antwoord;

En ik bezweer u, dat, wat hij bericht,

Nooit als een aanklacht tusschen mijne liefde

En uwe hooge majesteit zich dring’!

Blunt.

Wordt alles overwogen, beste vorst,—

Wat toen ook Hendrik Percy hebb’ gezegd

Tot een persoon als die, en op dien tijd

En te dier plaats, met wat wij verder hoorden,

Het moge sterven en herleve nooit

Om hem te schaden; ’t breng’ hem geen verwijt,

Wat hij toen sprak, als hij het nu herroept.

Koning Hendrik.

Welnu, hij blijft zijn krijgsgevang’nen weig’ren, 77

Al zij ’t voorwaard’lijk, en al stell’ hij de’ eisch

Dat wij, voor onze reek’ning, fluks zijn zwager

Loskoopen, dien verdwaasden Mortimer,

Die, bij mijn ziel, de levens zijner volgers

Moedwillig in den strijd verraden heeft

Aan dien vervloekten toovenaar Glendower,

Wiens dochter, zoo men zegt, de graaf van March

Nu heeft gehuwd. Wat! zouden we onze schatkist

Gaan leêgen, om verraders vrij te maken?

Verraad gaan koopen? met wat immer dreigde

En nu zichzelf ten val bracht, ons verdragen?

Verhong’ren moog’ hij op die kale bergen;

Want nimmer houd ik dien man voor mijn vriend,

Wiens tong een penning van mij beed’len durft

Tot vrijkoop van de’ oproer’gen Mortimer.

Heetspoor.

De’ oproer’gen Mortimer!

Nooit viel hij van u af, mijn heer en vorst,

Dan door het lot des krijgs; om dit te staven,

Zij één tong slechts geleend aan al die wonden,

Als monden open, stout door hem ontvangen,

Toen hem des schoonen Severns biesrijke oever,

Een vol uur bijna lang, een fellen strijd,

Man tegen man, zwaard tegen zwaard, bestaan zag,

Zich metend met den machtigen Glendower.

Drie malen schepten ze adem, driemaal dronken

Zij volgens afspraak uit den snellen stroom,

Die dan, ontzet van beider bloedig uitzicht,

Zich angstig in zijn trillend riet verschool,

Zijn kroeshoofd bergend in den hollen oever,

Bespat met dezer dapp’re strijders bloed.

Nooit kleurde lage, vuige veinzerij

Haar heimlijk doen met zulke felle wonden,

En nimmer ook zou de eed’le Mortimer

Zoo velen er ontvangen, en gewillig;

Daarom, hij zij van oproer niet beticht.

Koning Hendrik.

Gij liegt daar van hem, Percy, liegt van hem;

Nooit heeft hij zich gemeten met Glendower.

Ik zeg u,

Den duivel bood hij even gaarne ’t hoofd,

Als in een echten strijd dien Owen Glendower.

Wat! schaamt ge u niet? Onthoud, man, dat ik nimmer

Een woord u spreken hoor’ van Mortimer.

Zend mij, zoo ras gij kunt, uw krijgsgevang’nen,

Of dra hoort gij van mij het een en ander,

Dat slecht u smaakt.—Mylord Northumberland,

Gij hebt verlof, met uwen zoon te gaan.—

Zend uw gevang’nen, of gij hoort van mij.

Heetspoor.

En kwam de duivel zelf en brulde om hen,

Ik zond ze niet.—Ik wil terstond hem na,

En zeg hem dit; het zal mijn hart verlichten,

Al zet ik ook mijn hoofd er bij op ’t spel.

Northumberland.

Hoe is ’t, van gal smoordronken? Wacht nog; blijf;

Daar komt uw oom. 130

Heetspoor.

Daar komt uw oom. 130 Van Mortimer niet spreken!

Verdoemd! ’k wil van hem spreken; moog’ mijn ziel

Vervloekt zijn, als ik niet zijn zijde kies;

Voor hem wil ik deze aad’ren alle leêgen,

Mijn bloed vergieten, drup voor drup, in ’t stof;

Doch heffen wil ik mijn vertreden zwager,

Hoog, tot de hoogte diens ondankb’ren konings,

Dien giftigen, ondankb’ren Bolingbroke.

Northumberland (tot Worcester).

De koning, broeder, heeft hem dol gemaakt.

Worcester.

Wie heeft die vlam ontstoken, sinds ik ging?

Heetspoor.

Hij wil, waarachtig, al mijn krijgsgevang’nen;

En toen ik nogmaals aandrong op den vrijkoop

Van mijn vrouws broeder, werd hij bleek als asch,

En richtte op mij een strakken lijkenblik,

Bij de’ enklen naam van Mortimer reeds sidd’rend.

Worcester.

Ik kan ’t in hem niet gispen; heeft niet Richard,

Die dood is, hem als naaste in ’t bloed erkend?

Northumberland.

Gewis, ik hoorde zelf de proclamatie;

Het was, toen de arme koning—God vergeev’[479]

Ons onze zonden jegens hem!—den krijgstocht

Naar Ierland ondernemen ging, van waar

Hij door wat hier gebeurde wederkwam,

Om afgezet en dra vermoord te worden.

Worcester.

En om wiens dood der wereld luide stem

Ons schuldig noemt en smaad’lijk van ons spreekt.

Heetspoor.

Niet verder, bid ik; zeg, heeft koning Richard

Mijn broeder Edmund Mortimer erkend

Als erfgenaam des troons?

Northumberland.

Als erfgenaam des troons? Ja, ’k hoorde ’t zelf.

Heetspoor.

Dan is zijn neef, de koning, niet te gispen,

Die liefst hem hong’ren zag op ’t kaal gebergt.

Doch hoe kunt gij, die den ondankb’ren man

De kroon op ’t hoofd gezet hebt, en om hem

De booze schandvlek draagt, dat gij tot moord

Hem aangeprikkeld hebt, kunt gij een wereld

Van vloeken u getroosten, alsof gij

Zijn helpers waart, zijn lage loonbedienden,

Zijn stroppen, ladder of veeleer zijn beulen?—

Vergeef mij, dat ik tot die diepte daal,

Om u te wijzen, welk een plaats en rang

Gij onder dezen sluwen koning inneemt!—

Moet men, o schande, in deze tijden zeggen,

Of in kronieken voor de toekomst boeken,

Dat mannen van uw adel, uwe macht, 172

Zich beiden voor een slechte zaak verpandden,—

Zooals gij beiden, God vergeve ’t! deedt,—

Om Richard, de eed’le zoete roos, te wieden,

En deze hondsroos, Bolingbroke, te planten?

En zal men, tot nog dieper schande, zeggen,

Dat hij, voor wien gij al dien smaad verdroegt,

U wegstiet, uitlachte en u van zich schudde?

Neen, nog is ’t tijd, om uw verbannen eer

Weer vrij te koopen, door uw doen op nieuw

Der wereld liefde en achting u te winnen,

Den smaad en hoonende’ overmoed te wreken

Des trotschen konings, die nu, dag en nacht,

De schuld, aan u te kwijten, tracht te delgen,

Al ware ’t met het losgeld van uw dood.

Daarom, dit zeg ik,—

Worcester.

Daarom, dit zeg ik,— Stil, neef, ga niet voort!

’k Wil thans een heim’lijk boek u openslaan

En aan uw snel begrijpend ongenoegen

Een zaak doen lezen, diep en hoogstgevaarlijk,

Halsbrekend, die een moed vereischt, zoo groot,

Als om op ’t wankel voetpad van een speer

Een stroom, die loeit en opbruist, te overschrijden.

Heetspoor.

Valt hij er in: “Goe nacht, en zink of zwem!”

Storm’ vrij gevaar van ’t oosten naar het westen,

Zoo eer het kruist van ’t noorden naar het zuid,

De worst’ling volgt.—O fierder bruist het bloed

Bij leeuwendrijfjacht dan bij ’t hazenkloppen!

Northumberland.

Hem zweeft een grootsche daad voor, en dit doet

Hem alle perken van ’t geduld verbreken.

Heetspoor.

Bij God! het komt een lichte sprong mij voor,

De bleeke maan de zilvren eer te ontrukken,

Of, nederduikend tot den grond der zee,

Waar nooit het peillood tot den bodem reikte,

De smorende eer te grijpen bij de lokken,

Zoo hij, die haar bevrijdt, met al haar glans

Zich zonder mededingers sieren mag;

Maar dit halfslachtig bondgenootschap,—weg!

Worcester.

Een wereld ziet hij, die verbeelding schept,

Maar niet wat werk’lijk is, wat hij zien moest.—

Schenk, waarde neef, me een oogenblik gehoor

En luister thans!

Heetspoor.

En luister thans! Ik vraag vergiff’nis.

Worcester.

En luister thans! Ik vraag vergiff’nis. Al die eedle Schotten,

Die uw gevang’nen zijn,—

Heetspoor.

Die uw gevang’nen zijn,— Ik houd hen allen.

Bij God! niet éénen Schot sta ik hem af;

Al kon een Schot zijn ziele redden, neen,

Geen enk’len Schot, bij deze rechterhand! 216

Worcester.

Gij draaft aldoor en let niet op mijn plannen;

Die krijgsgevang’nen houdt gij.

Heetspoor.

Die krijgsgevang’nen houdt gij. Ja, bepaald!

Hij zeide, Mortimer koopt hij niet vrij,

Verbood mijn tong, van Mortimer te spreken;

Maar ik bezoek hem, als hij ligt en slaapt,

En in zijn ooren schreeuw ik: Mortimer!

Ja,

Ik koop een spreeuw, dien ik wil leeren spreken,

Maar niets dan “Mortimer”, en geef hem dien,

Om steeds zijn gramschap aan te wakk’ren.

Worcester.

Maar hoor toch, neef, een woord!

Heetspoor.

’k Zweer plechtig hier elke andre studie af,

Dan ’t nijpen, tergen van dien Bolingbroke;

En aan dien smijtersbaas, dien prins van Wales,—

Als ik niet dacht, dat hem zijn vader haat

En gaarne een onheil hem zag overkomen,

Ik reikte in een kan bier hem dood’lijk gif.

Worcester.

Vaarwel, neef; eerlang zal ik met u spreken,

Als gij eens meer gezind tot luist’ren zijt.

Northumberland.

Wat wesp heeft u, onstuim’ge dwaas, gestoken,

Dat ge in een vlaag van vrouwenwoede losbreekt,

En ’t oor aan geene tong dan de uwe leent? [480]

Heetspoor.

Ja, ziet, zweepstriemen voel ik, roedeslagen,

Brandnetels, mierensteken, bij den naam

Van dezen lagen staatsvos Bolingbroke.

In Richards tijd,—hoe noemt gij ook het slot?—

De duivel hale ’t!—’t is in Glostershire,—

’t Was, waar zijn oom, de dwaze hertog, huisde,

Zijn oom van York,—waar ik voor ’t eerst de knie

Boog voor dien glimlach-koning Bolingbroke,—

Vervloekt!—

Toen gij en hij van Ravenpurg terugkwaamt;—

Northumberland.

Slot Berkley.

Heetspoor.

Slot Berkley. Juist, daar was het.

Nu, welk een suikerberg van hofflijkheid

Bood toen die hazewind mij kwisp’lend aan!

“Als zijn nog teer geluk eens mondig werd,”

En—“lieve Hendrik Percy,”—en: “mijn waarde;”—

Wierd hij een schim, die waarde!—God vergeev’ mij!—

Deel, oom, uw plan mij mee; ik heb gedaan.

Worcester.

Nu, hebt gij ’t soms nog niet, ga nu dan voort;

Wij kunnen wachten. 258

Heetspoor.

Wij kunnen wachten. 258 Neen, ik heb gedaan.

Worcester.

Nog eens dan van uw Schotsche krijgsgevang’nen.

Geef daad’lijk allen zonder losgeld vrij,

En maak u Douglas’ zoon tot middel, om

In Schotland volk te werven; wat, geloof mij,

Om reed’nen, die ik u op schrift zal geven,

Gewillig u gegund wordt.

(Tot Northumberland.) En, mylord,

Terwijl uw zoon in Schotland dit bewerkt,

Moet gij u heim’lijk nest’len in het hart

Van den beminden waardigen prelaat,

Den aartsbisschop.

Heetspoor.

Van York, niet waar?

Worcester.

Van York, niet waar? Ja, die kan niet verkroppen

Zijns broeders dood in Bristol, van lord Scroop.

Ik zeg dit niet op los vermoeden, niet

Naar wat mij moog’lijk schijnt, neen, maar ik weet,

Wat lang beraamd, gewikt, besloten is,

En enkel wacht, wanneer ’t gelaat zich toont

Van ’t gunstig uur, dat tot het hand’len wenkt.

Heetspoor.

Ik ruik het al;

Zoo waar ik leef, ’t zal gaan, voortreff’lijk gaan.

Northumberland.

Gij koppelt alweer los, eer ’t wild nog rijst.

Heetspoor.

Neen, ’t moet en zal een prachtige aanslag zijn.—

En dan de macht van Schotland en van York

Met Mortimer vereend, ha?

Worcester.

Zeker, zoo.

Heetspoor.

Voorwaar, het is voortreff’lijk uitgedacht.

Worcester.

En wat tot spoed ons noopt, is niets gerings:

Om ’t hoofd te bergen stellen we ons aan ’t hoofd;

Want hoe gedwee en rustig we ons gedragen,

Steeds acht de koning zich bij ons in schuld,

En denkt, dat wij ons onbevredigd achten,

Tot hij voor goed eens met ons af kan reek’nen.

En ziet eens, hij begint alreeds en doet

Ons vreemd’ling zijn voor zijn genadeblikken.

Heetspoor.

Dat doet hij, ja; wij willen ’t op hem wreken. 291

Worcester.

Vaarwel nu, neef. Maar doe geen enklen stap,

Dan op den weg, dien ik u schriftlijk aanwijs.

Is eens de tijd gerijpt,—wat spoedig zijn zal,—

Dan sluip ik naar Glendower en Mortimer,

Waar Douglas, gij en onze gansche macht

Naar mijn bestel blijmoedig zich verzaam’len,

Om ons geluk, dat thans ons dreigt te ontgaan,

Met eigen sterke vuisten vast te houden.

Northumberland.

Vaarwel, mijn broeder; ik vertrouw, wij slagen.

Heetspoor.

Vaarwel, oom.—Tijd, vlieg om, tot ’s vijands bloed

Ons jachtveld kleurt, zijn roch’len ons begroet!

Eerste Voerman.

Hola!—Als het niet op slag van vieren is, laat ik me hangen; de Groote Wagen staat al boven den nieuwen schoorsteen, en nog is ons paard niet gepakt. Kom toch, stalknecht!

Stalknecht

(van binnen). Ja, ja, ik kom.

Eerste Voerman.

Zeg, Tom, klop Hans zijn zadel gelijk en steek een paar vlokken wol onder den knop; de arme knol is aan de schoft gedrukt als ik weet niet wat.

Tweede Voerman.

De erwten en boonen zijn hier zoo muf als een hond, en dat is de ware manier om aan de arme knollen wurmen te bezorgen. Dit huis is het onderste boven gekeerd, sinds Jaap de stalknecht dood is.

Eerste Voerman.

Die arme kerel! hij had geen vroolijk uur meer sinds de haver zoo opsloeg; dat was zijn dood.

Tweede Voerman.

Ik geloof, dat dit wel het beroerdste huis is op den geheelen Londenschen weg, wat de vlooien betreft; ik ben zoo gestoken als een zeelt.

Eerste Voerman.

Als een zeelt? Voor den duivel, geen koning in de christenheid kan erger gebeten zijn dan ik, sinds het eerste hanengekraai.

Tweede Voerman.

Wel, zij gunnen ons ook nooit een pot en dan watert elk onder de schouw; en zoo’n kamerloog broeit vlooien als kikkerschot.

Eerste Voerman.

Kom toch, stalknecht! Voor den dag en laat je hangen! kom toch!

Tweede Voerman.

Ik heb een zij spek en twee pakken gember, die ik heel te Charingcross moet afleveren. 28

Eerste Voerman.

God in den hemel! de kalkoenen in mijn korf zijn zoo goed als verhongerd.—Hei, stalknecht!—Haal je de pest! Heb je geen oogen in ’t hoofd? kan je niet hooren? Als het niet een loffelijk werk is, even goed als drinken, je de hersens in te slaan, ben ik een hondsvot.—Kom, en laat je hangen! Is er niets op je te bouwen?

Gadshill.

Goeden morgen, voerluî; hoe laat is het?

Eerste Voerman.

Ik geloof, twee.

Gadshill.

Ik bid je, leen me even je lantaren, om op stal naar mijn ruin te kijken.

Eerste Voerman.

Bedaard wat, bid ik je; ik ken streken, tweemaal zoo goed als die, hoor.

Gadshill.

Leen jij me dan de jouwe, bid ik je.

Tweede Voerman.

Ja, wanneer? tel dat maar op je knoopen af. “Leen me je lantaren!”—waarachtig, eer wil ik je zien hangen.

Gadshill.

Jij voerman, hoe laat denk je te Londen te zijn?

Tweede Voerman.

Vroeg genoeg om met een kaars naar bed te gaan, dat verzeker ik je.—Kom, vriend Joost, wij willen de heerschappen oproepen; zij willen in gezelschap verder, want zij hebben vrij wat bij zich.

Gadshill.

Heidaar, laarzenpoetser!

Laarzenpoetser

(binnen.) Bij de hand, zegt de beurzensnijder.

Gadshill.

Je kunt even zoo goed zeggen: “bij de hand, zegt de laarzenpoetser”, want je bent van het beurzensnijden niet verder af dan het aanwijzen van het uitvoeren af is; je doet de geschiedenis aan de hand.

Laarzenpoetser.

Goeden morgen, sinjeur Gadshill. Het blijft zoo, als ik gisteren avond je verteld heb; het is een grondbezitter uit de wouden van Kent, die driehonderd mark in goud bij zich heeft; ik heb het hem gisteren avond aan tafel hooren zeggen tegen een van het gezelschap, een soort van rentmeester, die ook een aardig vrachtje bij zich heeft, God weet wat. Zij zijn al op en verlangen brood met eieren; zij willen dadelijk heen.

Gadshill.

Nu, man, als die niet Sint Nicolaas zijn makkers tegenkomen, mag je mijn nek present hebben. 68

Laarzenpoetser.

Neen, man, ik dank je, bewaar die maar voor den beul, want ik weet, jij dient Sint Nicolaas zoo braaf, als een spitsboef maar doen kan.

Gadshill.

Wat spreek je mij van den beul? als ik moet hangen, maak ik een paar galgen vet; want als ik hang, hangt de oude Sir John er bij en je weet, die is geen hongerlijder. Stil! er zijn nog andere Trojanen, waar je niet van droomt, die voor de grap zich verwaardigen het handwerk eer aan te doen; die zouden, als men ons te nauw op de vingers keek, voor hun eigen goeden naam, alles in het effen brengen. Ik sluit me niet aan bij landloopers te voet, niet bij knuppeldragende schellingafzetters, niet bij dolle, snorrendragende, purperroode moutwurmen: maar bij adel en renteniers; bij burgemeesters en groote hanzen; bij mannen, die hun stand ophouden, die eer zullen toeslaan dan spreken, eer spreken dan drinken, en eer drinken dan bidden; doch neen, hier lieg ik; want ze roepen telkens hun heilige aan: ’s lands welvaren; of liever ze roepen het niet aan, maar houden het aan, en het varen in dat schuitje is hun bestaan.

Laarzenpoetser.

Wat! ’s lands welvaren hun schuitje? en kunnen ze dat waterdicht houden in boos vaarwater?

Gadshill.

Zeker, zeker, geen gevaar; te rechter tijd weten zij te stoppen en te smeren, waar het noodig is. Wij stelen als achter een wal, schootvrij; wij hebben het recept van varenzaadjes, wij zwerven onzichtbaar om.

Laarzenpoetser.

Nu, op mijn woord, ik geloof, dat je het meer aan de nacht dan aan het varenzaad te danken hebt, dat je onzichtbaar rondzwerft.

Gadshill.

Geef me de hand; je zult je deel in onze winst hebben, zoo waar ik een eerlijk man ben.

Laarzenpoetser.

Geef het me liever, zoo waar je een spitsboef bent.

Gadshill.

Loop rondom; homo is een algemeene naam voor alle menschen. Zeg den stalknecht, dat hij mijn ruin uit den stal haalt. Vaarwel, smerige schobbejak!

Poins.

Kom, wegschuilen, wegschuilen! ik heb Falstaff’s paard ter zijde geleid, en hij knarst als gesteven fluweel.

Prins Hendrik.

Op zijde!

Falstaff.

Poins! Poins! naar de galg met je! Poins!

Prins Hendrik.

Stil toch, gemeste rakker! wat is dat voor een getier, dat je maakt?

Falstaff.

Waar is Poins, Hein?

Prins Hendrik.

Hij is boven op den heuvel geklommen; ik wil hem zoeken.

Falstaff.

Het is een vloek, in gezelschap van dien spitsboef uit rooven te gaan; de rakker heeft mijn paard verdonkeremaand en ik weet niet waar vastgebonden. Als ik nog vier voet, met den duimstok gemeten, te voet ga, zal ik bersten. Nu ik hoop met dat al een eerlijken dood te sterven, als ik ten minste niet gehangen word om het ombrengen van dien schoft. Ik heb nu sinds twee en twintig jaren ieder dag en uur zijn gezelschap afgezworen, en toch ben ik nog altijd met het gezelschap van dien schoft behekst. Als die schurk me geen drankjes heeft ingegeven, dat ik van hem houden moet, laat ik mij hangen; het kan niet anders, ik heb drankjes ingekregen.—Poins!—Hein!—Loopt alle twee naar den duivel!—Bardolf!—Peto!—Ik wil van honger sterven, eer ik een voet verder ga rooven. Als het niet even verdienstelijk als drinken is, een eerlijke kerel te worden en die schurken te verlaten, ben ik de grootste lomperd, die ooit tanden had om te bijten. Tien ellen oneffen grond te voet zijn voor mij zes dozijn mijlen en meer, en die booswichten met steenen harten weten dat maar al te goed. Naar den duivel er mee, als dieven onder elkaar niet eerlijk kunnen zijn. (Er wordt gefloten.) Wuwu!—Naar den duivel met je allen! Geeft mij mijn paard, schelmen! Geeft mij mijn paard en laat je hangen!

Prins Hendrik.

Stil, dikbuik! leg je neer; leg je oor vlak op den grond, en luister of je niet het stappen van reizigers hoort.

Falstaff.

Heb je hefboomen, om mij weer op te richten, als ik eens lig? Alle duivels, ik wil mijn eigen vleesch nooit meer zoo ver te voet voortsleepen, voor al het geld in je vaders schatkamer niet! Loop naar de weêrgâ, ’t is uit tusschen ons, je hebt het voor goed bij mij verknold.

Prins Hendrik.

Wat reutel je, verknold? ontknold, dat ben je.

Falstaff.

Ik bid je, beste prins Hein, help mij weer aan mijn paard, mijn lieve koningszoon! 44

Prins Hendrik.

Loop, schelm! moet ik je stalknecht zijn?

Falstaff.

Nu dan, hang je zelven op aan je eigen vermoedelijke-troonopvolgers-kousebanden! Als ze mij krijgen, verklik ik alles. Als ik niet zorg, dat ze straatliedjes maken op jullie allen, en die op gemeene deuntjes zingen, mag ik vergiftigd worden met een roemer sek. Als een grap ver gaat, en dat nog wel te voet, heb ik er een afschuw van.

Gadshill.

Sta!

Falstaff.

Dat doe ik, tegen mijn zin.

Poins.

O, het is onze speurhond; ik ken zijn stem.

Bardolf.

Wat is er?

Gadshill.

Gezichten weg, de maskers voor! daar komt geld van den koning den heuvel af, het gaat naar ’s konings schatkamer.

Falstaff.

Dat liegt ge, schelm; het gaat naar ’s konings wijnhuis.

Gadshill.

Het is genoeg, om ons allen—

Falstaff.

Aan de galg te helpen. [483]

Prins Hendrik.

Mannen, jullie vieren valt hen aan in den hollen weg; Poins en ik gaan verder naar beneden; als zij den aanval boven ontsnappen, loopen zij ons in den mond.

Peto.

Met hun hoevelen zijn zij?

Gadshill.

Acht of tien ongeveer.

Falstaff.

Verduiveld, zullen zij òns niet plunderen?

Prins Hendrik.

Wat, een lafaard, Sir John Dikpens?

Falstaff.

Nu, zijn magerheid, Jan van Gent, uw grootvader, ben ik niet, maar toch geen lafaard, Hein.

Prins Hendrik.

Nu, de proef zal ’t leeren.

Poins.

Vriend Hans, je paard staat achter de heg; als je het noodig hebt, vind je het daar. Vaarwel en houd je goed.

Falstaff.

Nu kan ik hem toch niet ranselen, al stond er de galg op.

Prins Hendrik

(ter zijde tot Poins). Edu, waar zijn onze vermommingen?

Poins.

Hier vlak bij, kom hier ter zijde.

Falstaff.

Nu mannen, wie waagt, die wint, zeg ik, alle man nu aan ’t werk! 81

Eerste Reiziger.

Kom buurman, de jongen kan onze paarden den heuvel afleiden; wij willen een poos te voet gaan om ons wat te vertreden.

De Roovers.

Staat!

De Reizigers.

Heere Jezus! help ons!

Falstaff.

Slaat toe! op den grond met hen! snijdt aan de schurken den hals af! O dat vervloekte uitzuigersgeboefte! spekvreters! zij verfoeien ons, jong volk! scheert hun de wol af!

De Reizigers.

O, wij zijn verloren, wij en de onzen, voor altijd!

Falstaff.

Laat je hangen, smeerbuikige schoften! Jullie verloren? Neen, vette korenwolven, ik wenschte, dat wij je voorraad hier hadden. Voort, spekkerels, voort! Wat, schelmen! jonge menschen moeten ook leven. Gezworenen ben je ook, niet waar? Nu, wij zullen je bezweren, hoor je!

Prins Hendrik.

De dieven hebben de eerlijke lui gebonden. Als wij tweeën nu de dieven konden berooven en lustig naar Londen trekken, zou dat stof tot onderhoud geven voor een week, gelach voor een maand, en een prachtige grap voor altoos.

Poins.

Ter zijde! ik hoor hen komen.

Falstaff.

Komt, mannen, laat ons deelen, en dan te paard, eer het dag wordt. (Zij gaan allen op den grond zitten.) Als de Prins en Poins niet twee aartslafaards zijn, dan is er geen gerechtigheid meer op aarde; die Poins heeft niet meer dapperheid in het lijf, dan een wilde eend.

Prins Hendrik

(te voorschijn stortend). Je geld!

Poins.

Schurken!

Prins Hendrik.

Veroverd in een wip! Nu vlug te paard!

De roovers zijn verstrooid en zoo van vrees

Bezeten, dat zij voor elkaar gaan loopen;

Elk hunner houdt zijn makker voor een rakker.

Kom meê, vriend Edu. Falstaff zweet zich dood,

En spekt de magere aarde, waar hij loopt;

’k Zou hem beklagen, kon ik dat van ’t lachen.

Poins.

Dat brullen van dien deugniet!

Heetspoor.

—“Doch, wat mijzelf betreft, mylord, zou ik er mij in kunnen verheugen, daar te zijn, uit hoofde van de liefde, die ik uw huis toedraag.” Hij zou er zich in kunnen verheugen,—waarom doet hij het dan niet? Uit hoofde van de liefde, die hij ons huis toedraagt;—intusschen toont hij, dat zijn eigen schuur hem liever is, dan ons huis. Laat mij verder zien: “De onderneming, die gij op touw zet, is gevaarlijk;” nu, dat is zeker; het is gevaarlijk kou te vatten, te slapen, te drinken; maar ik zeg u, Mylord Zotskap, van dien netel, het Gevaar, plukken wij de bloem Veiligheid. “De onderneming, die gij op touw zet, is gevaarlijk; de vrienden, die gij noemt, zijn onzeker; de tijd zelf is slecht gekozen en geheel uw plan te licht voor het tegenwicht van zulk een grooten wederstand.”—Zegt gij dat? Zegt gij dat? Ik zeg op mijn beurt tot u, dat gij een bekrompen, laffe boerenkinkel zijt, en dat gij liegt. Wat is [484]dat voor een hersenloos wezen! Bij God, ons plan is zoo goed, als er ooit een plan beraamd is; onze vrienden trouw en standvastig: een goed plan, goede vrienden, en veelbelovend; een uitmuntend plan, zeer goede vrienden! welk een bevroren hart heeft die schavuit in het lijf! Wat! Mylord van York keurt het plan en het algeheele beloop van den aanslag goed. Verdoemd, als ik nu bij dien schurk was, kon ik hem met zijn vrouws waaier de hersens inslaan. Is mijn vader er niet bij, en mijn oom, en ikzelf? Lord Edmund Mortimer, mylord van York en Owen Glendower? En is bovendien Douglas er niet bij? Heb ik niet al hun brieven, dat zij zich gewapend met mij zullen vereenigen op den negenden der volgende maand? En zijn zij niet, enkelen van hen, reeds opgerukt? Wat voor een ongeloovige schurk is hij! een heiden! Ha! gij zult zien, in de volle openhartigheid van zijn angst en zijn kleinmoedigheid gaat hij naar den koning om hem al onze aanstalten bloot te leggen. O, ik kon mij splitsen en mijzelf afranselen, dat ik zulk een schotel afgeroomde melk tot zulk een edel werk heb willen bewegen! Aan de galg met hem; hij mag het den koning mededeelen; wij zijn gereed. Ik wil van avond op weg gaan. 38

(Lady Percy komt op.)

Hoe gaat het, vrouw? ik moet u binnen twee uren verlaten.

Lady Percy.

O mijn gemaal, wat zijt gij zoo alleen?

Om welke schuld ben ik sinds veertien dagen

Een vrouw, verbannen uit mijn Hendriks bed?

Zeg, lieve man, wat is het? wat ontrooft

U eetlust, vreugde en uwen gulden slaap?

Waarom slaat gij uw oogen zoo ter aard

En schrikt zoo vaak, als gij alleen zit, op?

Waarom verloort gij ’t frissche bloed der wangen,

En schonkt mìjn rijk bezit, mijn recht op u,

Aan dofziend peinzen en verfoeilijk zwartzien?

Ik heb u in uw halven slaap bespied,

En hoorde steeds van ijz’ren krijg u momplen,

Uw steigrend ros met ruiterwoord en sporen,

En roepen: “Op! ten strijde!” Telkens spraakt gij

Van uitval, van terugtocht, schansen, tenten,

Redoeten, halve manen, parapets,

Veldslangen, gotelingen en kanonnen,

Gevangnen-vrijkoop en verslagen krijgers,

Van heel de wiss’ling van een heeten strijd.

Uw geest in u was zoozeer bij den krijg,

En heeft u zoo in uwen slaap verhit,

Dat parels zweet u op het voorhoofd stonden,

Als blazen op een pas verwoeden stroom;

En uw gelaat verried een vreemde ontroering,

Gelijk een man zijn adem inhoudt, als hem

Een grootsch bevel verrast. Wat teek’nen zijn dit?

Een zware taak nam mijn gemaal zich voor,

En weten moet ik ’t, of hij mint mij niet.

Heetspoor.

Heidaar!

(Een Bediende komt op.)

Heidaar! Is Gilliams weg met het pakket?

Bediende.

Sinds ruim een uur, mylord.

Heetspoor.

En Butler,—bracht hij paarden van den sheriff?

Bediende.

Één paard, mylord, bracht hij zoo even hier.

Heetspoor.

Welk paard? een vos, een kortoor, zoo ik hoop?

Bediende.

Die is ’t, mylord.

Heetspoor.

Die is ’t, mylord. Dien vos kies ik tot troon.

Goed, ik bestijg hem daad’lijk. Espérance!

Zeg Butler, dat hij in het park hem voorbreng’.

Lady Percy.

Maar hoor toch, mijn gemaal!

Heetspoor.

Wat is ’t, mijn gemalin?

Lady Percy.

Wat voert u toch van hier?

Heetspoor.

Wat anders, lieve, dan mijn paard, mijn paard? 79

Lady Percy.

Och kom, wat apenfratsen!

Een wezel zelfs heeft zooveel grillen niet,

Als die ù plagen. Op mijn woord, ik wil

Uw plannen weten, Hendrik; ja, ik wil ’t.

Mijn broeder Mortimer, dit vrees ik, roert zich,

En maakt weer aanspraak, en zond u zijn boden,

Dat gij zijn plannen stijft. Doch gaat gij, lieve,—

Heetspoor.

Zoo ver te voet, dan, lieve, word ik moede.

Lady Percy.

Kom, kom, gij papegaai, geef op die vraag,

Die ik u heb gedaan, mij rondweg antwoord.

Ik zeg u, ’k zal de pink u breken, Hendrik,

Als gij niet alles eerlijk mij vertelt.

Heetspoor.

Weg, weg,

Speelsch kind!—Wat, lieve!—Lief heb ik u niet,

Zie thans niet naar u om. Dit is geen tijd

Voor poppenspel, voor stoeien met de lippen;

Neen, neuzen deuken, koppen klieven, kronen

Inkerven en toch in betaling nemen

Voor schuld, dat is ons spel.—Vervloekt, mijn paard!—

Wat zegt gij, kind, wat wilt gij nog van mij?

Lady Percy.

Hebt gij mij niet meer lief? niet lief meer, waarlijk?

Goed, laat het. Maar, hebt gij mij niet meer lief,

Ik ook mijzelf niet. Hebt gij mij niet lief?

O, zeg, spreekt gij in scherts nu, of in ernst?

Heetspoor.

Kom, wilt gij mij zien rijden?

Zit ik te paard, dan wil ik zweren, vrouw,

Dat ik u eindloos liefheb. Doch, hoor dit:

Ik wil niet, dat gij in ’t vervolg mij uitvraagt,

Waarheen ik ga, of raden wilt, waartoe.

Waarheen ik gaan moet, moet ik, en, kortom,

Ik moet van avond u verlaten, beste.

Ik weet wel, gij zijt wijs, maar toch, niet wijzer

Dan Hendrik Percy’s vrouw; standvastig zijt gij,

Maar toch een vrouw; wat zwijgen aangaat, acht ik

Geen edelvrouw meer dicht, want ik geloof,

Dat gij niet klappen zult, wat gij niet weet;

En zoover wil ik u vertrouwen, beste.

Lady Percy.

Zoo ver? niet verder?

Heetspoor.

Geen duimbreed verder. Doch verneem nu, Kaatje:

Waar ik naar toe ga, volgt gij mij welras;

Ik ga vandaag vertrekken, morgen gij.

Nu zijt gij toch tevreden?

Lady Percy.

Nu zijt gij toch tevreden? ’k Moet het zijn.

Prins Hendrik.

Om ’s hemels wil, Edu, kom uit die smerige kamer, en help mij eens wat lachen.

Poins.

Waar zijt gij geweest, Hein?

Prins Hendrik.

Met drie of vier ezelskoppen tusschen drie of vier dozijn okshoofden. Ik heb op de allerlaagste snaar van nederigheid gespeeld. Mensch, ik ben nu gezworen broeder van een’ koppel tappersknechts en kan ze allen bij hun doopnamen noemen: Tom, Frits en Frans. Zij verpanden er reeds hun zaligheid voor, dat ik, hoewel slechts kroonprins, toch de koning der wellevendheid ben, en zeggen mij ronduit, dat ik geen hoogmoedige Hans ben, zooals Falstaff, maar een Corinthiër, een brave kerel, een goede jongen,—bij God, zoo noemen zij mij,—en als ik eens koning van Engeland ben, zal ik alle wakkere kerels in Eastcheap tot mijn beschikking hebben. Sterk drinken noemen zij scharlaken verven, en als iemand bij het doorspoelen even ademhaalt, roepen zij: “hum, hum!” en zeggen u door te gaan. Kortom, ik heb het in een kwartier uur zoo ver gebracht, dat ik mijn leven lang met elken ketellapper in zijn eigen taal drinken kan. Ik zeg u, Edu, veel eer is u ontgaan, dat gij niet met mij bij deze heldendaad geweest zijt. Maar, mijn zoetelief, mijn Edu,—om dien naam van Edu te zoeten, geef ik je dit stuiverszaksken suiker, dat mij zoo even een ondertapper in de hand gedrukt heeft, zoo een, die van zijn leven geen ander Engelsch gesproken heeft dan:—“acht schellingen, zes stuivers,” en—“goeden avond,” met het uitgegilde vervolg:—“dadelijk, Heer, dadelijk! Een pint muskaat voor de Halvemaanskamer opschrijven”, of zoo iets. Maar Edu,—om ons den tijd te verdrijven, totdat Falstaff komt,—ga gij eens in een kamer hierbij, terwijl ik mijn kleinen tappersjongen afvraag, waarom hij mij de suiker gegeven heeft, en roep gij onophoudelijk “Frans!”, zoodat hij bij mij niets anders kan uitbrengen, dan—“dadelijk!” Ga ter zijde en ik laat u een toonbeeld zien.

Poins

(van binnen). Frans!

Prins Hendrik.

Gij zijt volleerd.

Poins

(van binnen). Frans!

Frans.

Dadelijk, heer, dadelijk!—Ralf, help gij beneden in de Granaatkamer.

Prins Hendrik.

Kom hier, Frans.

Frans.

Mylord?

Prins Hendrik.

Hoe lang heb je hier te dienen, Frans? 45

Frans.

Om de waarheid te zeggen, vijf jaar, en zoolang, tot—

Poins

(van binnen). Frans!

Frans.

Dadelijk, heer, dadelijk!

Prins Hendrik.

Vijf jaar! Bij onze lieve Vrouwe, een langen tijd om met tinnen kroezen te klepperen! Maar zeg eens, Frans, zou je wel het hart hebben, om tegenover je verbintenis voor lafaard te spelen, en haar een fraai paar hielen te laten zien, en voor haar op den loop te gaan?

Frans.

Heere mijn tijd, mylord, ik zou op alle boeken in Engeland durven zweren, dat ik het hart zou hebben,—

Poins

(van binnen). Frans!

Frans.

Dadelijk, Heer, dadelijk!

Prins Hendrik.

Hoe oud ben je, Frans?

Frans.

Laat zien;—komenden Sinte Michiel zal ik—

Poins

(van binnen). Frans!

Frans.

Dadelijk, heer!—Een amerijtje geduld, mylord!

Prins Hendrik.

Neen, maar hoor eens, Frans! Die suiker, die je straks gegeven hebt,—het was voor een stuiver, niet waar?

Frans.

O, prins, ik wenschte, dat het er voor twee geweest was!

Prins Hendrik.

Ik wil er je duizend pond voor geven; vraag er mij om, wanneer je wilt, en je zult het hebben.

Poins

(van binnen). Frans!

Frans.

Dadelijk, dadelijk!

Prins Hendrik.

Dadelijk, Frans? Neen, Frans; maar morgen, Frans; of, Frans, Donderdag; of, wezenlijk, Frans, wanneer je wilt. Maar, Frans,—

Frans.

Mylord?

Prins Hendrik.

Wil je hèm bestelen, hèm met leêren wambuis, kristallen knoopen, met ronden knikker, agaten ring, vlookleurige kousen, gekeperde kniebanden, gladde tong, dikke pens,—

Frans.

Hemelsche goedheid, wien meent gij, Heer? 81

Prins Hendrik.

Zie, daarom is bruine muskaat je eenige drank; want, zie je, Frans, je wit linnen kamizool zal smerig worden. In Barbarije, vriend, kan het zoo duur niet wezen.

Frans.

Wat, Heer?

Poins

(van binnen). Frans!

Prins Hendrik.

Weg, deugniet! Hoor je niet, dat er geroepen wordt?

Tapper.

Wat, sta je hier te kijken, terwijl je zoo hoort roepen? Ga, zie naar de gasten binnen. (Frans af.) Mylord, de oude Sir John en nog een half dozijn staan voor de deur, zal ik ze binnenlaten?

Prins Hendrik.

Laat hen nog een oogenblik staan en doe dan de deur open. (De Tapper af.)—Poins!

Poins.

Dadelijk, Heer, dadelijk.

Prins Hendrik.

Jongen, Falstaff en die andere spitsboeven staan voor de deur. Willen wij ons eens recht vroolijk maken?

Poins.

Zoo vroolijk als krekels, kerel. Maar hoor, welk een kostelijk spel heb je daar met dien jongen gespeeld! Maar wat nu verder?

Prins Hendrik.

Ik ben nu gestemd tot alle kluchten, die ooit kluchtig gebleken zijn van de stokoude dagen van bestevaâr Adam af tot den zuigelingsleeftijd van ditzelfde middernachtsuur toe. (Hij roept.)

Hoe laat is het, Frans?

Frans.

Dadelijk, Heer, dadelijk.

Prins Hendrik.

Hoe kan die knaap minder woorden hebben dan een papegaai, en toch de zoon wezen van een vrouwmensch? Zijn bezigheid is—trap op, trap af,—zijn welsprekendheid, het optellen van verteringen.—Ik ben nog niet gestemd als Percy, de Heetspoor van het noorden, die je zijn zes of zeven dozijn Schotten voor zijn ontbijt ombrengt, zijn handen wascht en tot zijn vrouw zegt: “Foei, wat een stil leventje! ik verlang naar werk.” “O, mijn lieve Hendrik,” zegt zij, “hoe velen hebt gij er vandaag omgebracht?” “Geef mijn roodvos te drinken;” zegt hij, en antwoordt “een stuk of veertien,” een uur later, “een kleinigheid, een kleinigheid.”—Ik bid u, roep Falstaff binnen; ik zal Percy spelen, en die vervloekte paaschos moet voor Dame Mortimer, zijn vrouw, spelen. “Rivo”, zegt de dronkaard. Roep het ribbenstuk, roep den vetklomp binnen. 25

Poins.

Welkom, Hans, waar ben je geweest?

Falstaff.

Haal’ de pest alle laf bekken, zeg ik, en sla hen de donder bovendien! Ja en amen!—Geef mij een beker sek, jongen!—eer ik langer zoo’n leven leid, wil ik liever kousen breien en ze mazen en verhielen ook. Haal’ de pest alle lafbekken!—Geef mij een beker sek, schelm!—Is er in ’t geheel geen deugd meer op aarde?

Prins Hendrik

(tot Poins). Heb je nooit gezien, hoe Phoebus een schaal boter kuste,—de weekhartige Phoebus,—en hoe de boter bij de zoete woordjes van den Zonnegod smolt? Heb je het wel eens gezien, zie dan nu deze massa eens aan.

Falstaff.

Jij schelm, daar is nu ook kalk in deze sek; niets dan schurkerij is er te vinden bij booze menschen. (Frans af.) Maar een lafaard is nog erger dan een beker sek met kalk; zulk een schurkachtige lafaard!—Ga voort op uw weg, oude Hans; sterf als gij wilt. Als manhaftigheid, echte manhaftigheid niet van het aangezicht der aarde verdwenen is, ben ik een ijle haring. In heel England leven geen drie echte mannen, [487]die niet gehangen zijn, en een van hen is vet en wordt oud. God beter’ ’t! een slechte wereld, zeg ik. Ik wenschte, dat ik een wever was; ik zou psalmen kunnen zingen of wat ook. De pest hale alle lafbekken, zeg ik nog eens.

Prins Hendrik.

Komaan, wolbaal, wat brom je daar zoo in je baard?

Falstaff.

Een koningszoon! Als ik je niet uit je koninkrijk jaag met een houten zwaard, en al je onderdanen voor je uitdrijf als een zwerm wilde ganzen, wil ik nooit meer een haar op mijn gezicht dragen. Gij een prins van Wales!

Prins Hendrik.

Nu, jij schandalige rolpens, wat heb je dan?

Falstaff.

Ben je niet een lafaard?—geef daar eens antwoord op,—en Poins daar ook?

Poins.

Alle duivels, jij vetklomp, als je mij een lafaard noemt, steek ik je dood.

Falstaff.

Ik je een lafaard noemen! Ik wil jou verdoemd zien, eer ik je een lafaard noem; maar ik gaf wel duizend pond, als ik zoo hard kon loopen als jij. Je bent recht genoeg in de schouders en het kan je niet schelen, wie je rug ziet; noem je dat, je vrienden den rug dekken! De pest haal’ zulke ruggevrienden! geef er mij, die mij het gelaat toekeeren!—Geef mij een beker sek; ik ben een schelm, als ik vandaag iets over mijn lippen heb gehad. 169

Prins Hendrik.

O schurk, je hebt ze nog niet afgeveegd na den laatsten dronk.

Falstaff.

Het komt op hetzelfde neer. (Hij drinkt.) De pest hale alle lafaards, zeg ik nog eens.

Prins Hendrik.

Wat is er dan toch?

Falstaff.

Wat er is? er zijn er hier vier onder ons, die van morgen vroeg een duizend pond hebben buitgemaakt.

Prins Hendrik.

Waar is het, Hans? waar is het?

Falstaff.

Waar het is! ons afgenomen is het; omtrent honderd tegen onze armzalige vier.

Prins Hendrik.

Wat! een honderd, mensch?

Falstaff.

Ik ben een schelm, als ik niet met een dozijn van hen op een halve degenlengte geweest ben, twee uren aan één stuk. Door een wonder heb ik er het leven afgebracht. Ik heb acht stooten door mijn wambuis gekregen, vier door mijn hozen; mijn schild is door en door gehouwen, mijn zwaard ingehakt, als een handzaag; ecce signum. Sinds ik man ben, heb ik mij nooit beter gehouden; maar het mocht niet baten. De pest hale alle lafaards!—Laten zij spreken! als zij aan de waarheid iets toe- of afdoen, zijn zij schurken en zonen der duisternis.

Prins Hendrik.

Spreekt, mannen; hoe ging het toe?

Gadshill.

Wij met ons vieren overvielen een goed dozijn—

Falstaff.

Zestien ten minste, mylord.

Gadshill.

En knevelden ze.

Peto.

Neen, neen, zij werden niet gekneveld.

Falstaff.

Jij schelm, ze werden gekneveld, man voor man, of ik wil een jood wezen, een Hebreeuwsche jood.

Gadshill.

Toen wij aan het deelen waren, overvielen ons zes of zeven versche kerels,—

Falstaff.

En maakten de andren los, en toen kwamen de overigen.

Prins Hendrik.

Wat! hebt ge met die allen gevochten?

Falstaff.

Allen? ik weet niet, wat je allen noemt, maar als ik niet met een vijftig van hen gevochten heb, wil ik een bosje radijs wezen. Als de arme oude Hans er niet twee of drie en vijftig op den hals had, ben ik geen tweebeenig creatuur. 208

Prins Hendrik.

God geve, dat gij er niet enkelen naar de andere wereld gestuurd hebt.

Falstaff.

Ja, daar helpt geen bidden meer voor; ik heb het twee van hen ingepeperd; twee, dit weet ik zeker, heb ik het betaald gezet, twee schelmen in stijflinnen plunje. Ik zal je wat zeggen, Hein;—als ik je iets voorlieg, spuw me dan in het gezicht, noem mij een paard. Je kent mijn oude parade: zoo lag ik, en zoo hield ik mijn kling. Vier schelmen in stijflinnen drongen op mij aan;—

Prins Hendrik.

Wat, vier! Zoo op ’t oogenblik zei je twee.

Falstaff.

Vier, Hein; ik sprak van vier.

Poins.

Ja, ja, hij zei vier.

Falstaff.

Die vier kwamen allen recht op mij af en deden als één man een uitval tegen mij. Ik maakte er mij niet druk mee, maar ving hun zeven spitsen alle met mijn schild op,—zóó.

Prins Hendrik.

Zeven? Daar pas waren het er nog maar vier.

Falstaff.

In stijflinnen?

Poins.

Ja, vier, in stijflinnen plunje.

Mortimer.

’t Verbond is zeker, de beloften schoon,

En heel ons voorspel vol van blijde hoop.

Heetspoor.

Lord Mortimer en neef Glendower, ik bid u,

Neemt plaats!—

Ook gij, oom Worcester!—Wat! de duivel haal’ mij!

Ik heb de kaart vergeten.

Glendower.

Ik heb de kaart vergeten. Neen, hier is zij.

Neem plaats, neef Percy; zet u, beste Heetspoor;

Wel best! want telkenmaal, dat Lancaster

Met dezen naam u noemt,

Verbleekt zijn wang, en met een diepen zucht

Wenscht hij u in den hemel.

Heetspoor.

U in de hel, zoo dikwijls Owen Glendower

Genoemd wordt in zijn bijzijn.

Glendower.

En wel te recht. Des hemels aanschijn was

In mijn geboortenacht vol vuurgestalten

En laaie toortsen; mijn verschijnen deed

Der aarde bouw en zwaren grondslag rillen

Gelijk een lafaard. 17

Heetspoor.

Wel, dat zou op dien zelfden tijd ook gebeurd zijn, als uw moeders kat jongen geworpen had, al waart gijzelf nooit geboren.

Glendower.

Ik zeg, dat de aard bij mijn geboorte rilde.

Heetspoor.

En ik zeg, de aard had niets van mijn natuur,

Als gij gelooft, dat zij, u vreezend, trilde.

Glendower.

De hemel stond in vlammen, de aarde beefde.

Heetspoor.

Dan rilde de aarde, wijl zij heel den hemel

In vuur zag, niet uit vrees om uw geboorte.

Niet zelden breekt een ziekte der natuur

In dolle krampen uit; de zwangere aard

Wordt vaak, als door koliek gekweld, genepen;

Lucht, damp, die woelt en werkt, is in haar schoot

Alsdan bekneld, en schokt, bevrijding zoekend,

Oudmoeder aarde, en stort aloude burgen

En torens neêr in puin. Bij uw geboorte

Werd onze bestemoêr door zulk een aanval

Van pijn geschokt.

Glendower.

Van pijn geschokt. Van vele mannen, neef,

Zou ik dien spot niet dulden. Sta mij toe,

Nog eens te zeggen, dat bij mijn geboorte

Het hemelwelf vol vuurgestalten was;

De geiten holden van ’t gebergt’, de kudden

Verschrikten door haar vreemde kreten ’t veld.

Die teekens stemp’len mij als ongemeen,

En heel de loop mijns levens toont, dat ik

Niet op de rol sta der gewone menschen.

Waar leeft de man,—omsloten door de zee,

Die Englands, Wales’ en Schotlands kusten beukt,—

Die iets mij leerde, mij zijn kweek’ling noemt?

Stel hèm voor mij, die, slechts een vrouwe-zoon,

Mij op de zware baan der kunst kan volgen,

Zich met mij meet in diepe wetenschap.

Heetspoor.

Dat niemand beter Welsch spreekt, neem ik aan.

Ik ga aan tafel.

Mortimer.

Stil toch, neef Percy, zóó maakt gij hem dol.

Glendower.

Ik roep uit woeste diepten geesten op. 52

Heetspoor.

Welnu, dat kan ik ook, dat kan een ieder;

Maar komen ze inderdaad, als gij hen roept?

Glendower.

Nu, ’k leer u, neef, den duivel te bezweren.

Heetspoor.

En ik u, neef, den duivel weg te bannen

Door waarheid; roep hem waarheid toe, hij vlucht.—

Vermoogt gij hem te roepen, breng hem hier,

Ik zweer, ik overmag hem, spot hem weg.

’t Gaat door; zeg hem de waarheid, en hij vlucht!

Mortimer.

Kom, kom;

Staakt dit gepraat, dat ons niet verder brengt.

Glendower.

Driemaal heeft Hendrik Bolingbroke den strijd

Met mijne macht gewaagd, en driemaal zond ik

Hem van de Wye en ’t zandig bed des Severns,

Bij storm, de kousen op den kop, naar huis.

Heetspoor.

Wat! ongeschoeid! en dat bij storm en onweer!

Hoe blijft hij vrij van koorts, in ’s duivels naam?

Glendower.

Komt, neemt de kaart nu. Willen we ons gebied

Alsnu naar ons verdrag in drieën deelen?

Mortimer.

De aartsdeken heeft voor ons het land alreeds

Gedeeld in drie geheel gelijke stukken.

England, van Trent en Severn tot hiertoe,

Naar ’t zuiden en naar ’t oosten, is voor mij;

Het westen, Wales, aan gene zij der Severns,

En al het vruchtbre land, aldus begrensd,

Aan Owen Glendower;—aan u, mijn waarde neef,

Al ’t oov’rige, ten noorden van de Trent.

Drievoudig zijn de stukken opgemaakt;

En hebben wij die wederzijds bezegeld,—

Wat heden avond nog gebeuren kan,—

Dan trekken wij, neef Percy, gij en ik

Alsook mylord van Worcester, morgen op,

Om uwen vader en het Schotsche leger

Te Shrewsbury, naar afspraak, aan te treffen.

Mijn vader hier is nog wel niet gereed,

Doch veertien dagen is zijn hulp te missen.—

En in dien tijd hebt gij toch uw vazallen,

Uw vrienden en uw magen wel bijeen?

Glendower.

Een korter tijd brengt mij, mylords, tot u;

En onder mijn geleide ook uwe vrouwen.

Nu sluipt gij weg en zegt haar geen vaarwel;

Want anders zou een vloed van tranen stroomen,

Bij ’t afscheid, dat gij van uw vrouwen neemt.

Heetspoor.

Mij dunkt, dat mijn deel, noord’lijk hier van Burton,

Niet een der uwe in omvang evenaart. 97

Ziet, hoe de stroom, hier in mijn land zich kronk’lend,

Een groote halve maan, een reuzenbrok,

En dat van de’ allerbesten grond, er uit snijdt.

Ik wil, dat hier de stroom worde afgedamd;

En in een nieuwe bedding vloeie hier

Dan vrij en recht de heldre, zilv’ren Trent;

Met zulk een bocht zal die zich hier niet krommen,

Dat zij mij zulk een rijken grond ontkaapt.

Glendower.

Niet krommen? ’t Moet en zal; gij ziet, zij doet het.

Mortimer.

Ja, maar ziet,

Hoe hier de stroom zijn richting neemt, bij mij

In ’t land dringt en geheel ten uwen bate

Van ’t overland zoo veel aan mij ontfutselt,

Als hij aan de’ andren kant aan u ontneemt.

Worcester.

Men graaft hem hier met weinig kosten door

En wint in ’t noorden lichtlijk deze landtong;

Dan zijn de scherpe bochten weg.

Heetspoor.

Ik wil ’t; met weinig kosten is ’t gedaan.

Glendower.

’k Wil niets veranderd hebben.

Heetspoor.

’k Wil niets veranderd hebben. Wilt gij ’t niet?

Glendower.

Neen, en gij doet het niet.

Heetspoor.

Neen, en gij doet het niet. Wie zal ’t verbieden?

Glendower.

Nu, dat zal ik.

Heetspoor.

Nu, dat zal ik. Laat mij u niet verstaan,

En zeg het in het Welsch.

Glendower.

Ik spreek, heer, Engelsch, even goed als gij,

En werd zelfs opgevoed aan ’t Engelsch hof,[494]

Waar ik, nog jong, voor menig Engelsch lied

Een lieflijk tokk’len van de harp ontwierp,

En aan de tong een hulprijk siersel schonk;

Nooit heeft men zulk een gave in u herkend.

Heetspoor.

Daarover, neef, verheug ik mij van harte,

’k Waar’ liever nog een katje en riep miaauw,

Dan een van die kling-klang-balladekramers;

’k Wil liever koop’ren luchters hooren draaien,

Of ongesmeerde wagenraadren knarsen;

Daar klemde ik zoo mijn tanden niet van saâm,

Als van die lisp’lend zoete poëzie;

Die is me, als ’t draven van een stijven knol.

Glendower.

Nu goed, verleg de Trent dan maar.

Heetspoor.

’t Is me onverschillig; driemaal zooveel land

Geef ik den eersten, besten, trouwen vriend;

Maar geldt het een verdrag of koop, let wel,

Dan twist ik om het tiende van een haar.

Zijn onze stukken klaar? en gaan we op weg?

Glendower.

’t Is held’re maan, gij kunt van nacht nog gaan;

Ik zal den schrijver haasten en ga tevens

De vrouwen op uw afreis voorbereiden.

Want, o, ik ducht, mijn dochter wordt waanzinnig

Zoozeer is ze aan haar Mortimer gehecht. 146

Mortimer.

Neef Percy, foei, wat dwarsboomt gij mijn vader!

Heetspoor.

Ik kan ’t niet laten; soms maakt hij mij toornig

Door wat hij mij vertelt, van mier en mol,

Van droomer Merlin en zijn profetieën,

Van draken, van een vinnenloozen visch,

Een raaf, die ruit, een grijp, geknot van wieken,

Een leeuw, die rust, een kat, die sluipt en springt,

En zooveel wirrelwarrig tuig, dat ik

Geheel verheidend word. Denk,—gistren avond

Hield hij mij vast, ten minste negen uren,

Met al de duivels op te noemen, die

Hem dienstbaar zijn; ’k riep: “Hum!” en “goed, ga voort”,

Doch lette op niet één woord. Men wordt hem moede,

Meer dan een struik’lig paard, een kijvend wijf,

Een rook’rig huis. O veel, veel liever zou ik

Op kaas en knoflook zitten, in een molen,

Dan lekker smullen en zijn praatjes hooren

In eenig lustslot van de christenheid.

Mortimer.

Hij is, geloof me, een waardig edelman,

Van veel belezenheid en door-ervaren

In diepe kunsten, dapper als een leeuw,

Gezellig en in mildheid onuitputt’lijk

Als Indiës mijnen. Moet ik ’t zeggen, neef?

Hij koestert eerbied voor uw fieren geest,

En doet zijn eigen aard, als gij zijn wenschen

Zoo dwarsboomt, veel geweld aan, ja, dat doet hij.

’k Verzeker u, op aarde leeft geen mensch,

Die zoo hem tarten mocht, als gij het deedt,

En niet gevaarlijk wierd te recht gewezen;

Doch waag het niet te vaak, dit smeek ik u.

Worcester.

Voorwaar, mylord, uw hoofdigheid is laakbaar;

Gij hebt sinds uwe komst genoeg gedaan,

Om zijn geduld volkomen uit te putten.

Die fout, heer, moet gij leeren overmeest’ren;

Zij geev’ soms blijk van fierheid, adel, moed,—

In zoo ver kan zij u tot sieraad zijn,—

Doch al te vaak verraadt zij felle woede,

Ruwheid van doen, gebrek aan zelfbeheersching,

Trots, nederzien op and’ren, eigenwijsheid;

En zij zelfs met het kleinst gebrek uit deze

Een edelman behept, dit rooft hem steeds

Der menschen hart, en werpt ook op den glans

Van al zijn verd’re deugd een booze vlek,

Die haar van welverdienden lof versteekt. 189

Heetspoor.

Nu, ’k heb mijn les; geluk met hofmanieren!

Ziet, onze vrouwen; laat ons afscheid nemen.

Mortimer.

Dit is voor mij een dood’lijk grievend leed:

Mijn vrouw verstaat geen Engelsch, ik geen Welsch.

Glendower.

Mijn dochter weent; zij wil van u niet scheiden;

Zij wil soldaat zijn, wil met u in ’t veld.

Mortimer.

Mijn vader, zeg haar, dat zij met nicht Percy

Ons onder uw geleide weldra volgt.

Glendower.

Zij is als dol, een lastig, koppig schepsel,

Dat voor geen overreding vatbaar is.

Mortimer.

O, ik versta uw blik, dat lieflijk Welsch,

Dat uit uw zwaar bewolkte heem’len stroomt,

Ken ik te goed; en als ik mij niet schaamde,

Gaf ik u antwoord in dezelfde taal.

(Zij spreekt weder.)

’k Versta ook uwen kus, als gij den mijnen,

En dat is een gevoelvol onderhoud;

Doch nimmer wil ik ledigloopen, lieve,

Eer ik uw taal geleerd heb; want uw tong[496]

Maakt Welsch zoo zoet als hooggestemde lied’ren,

Die bij haar luit een schoone koningin

Verrukk’lijk zingt in ’t zomer-lustprieel.

Koning Hendrik.

Verlaat ons, Lords; de prins van Wales en ik

Wij hebben een vertrouw’lijk onderhoud;

Doch blijft nabij, straks zullen we u behoeven.

(De Lords af.)

Ik weet niet, of het God zoo heeft beschikt

Voor ongevall’ge diensten, die ik deed,

Dat hij, naar zijn verborgen raad, een geesel

En straf mij uit mijn eigen bloed verwekt;

Doch gij doet mij, door heel uw levenswandel,

Gelooven, dat gij uitgelezen zijt

Tot heete wraak, als strenge roê, des hemels,

Om mijne schuld te straffen. Zeg mij anders,

Hoe zulke bandelooze, lage driften,

Een zoo armzalig, voos, onwaardig streven,

Een zoo onvruchtb’re lust en woest verkeer,

Als waar gij aan verknocht zijt, mee vergroeid,

De hoogheid van uw bloed verzellen konden,

Ooit konden reiken tot uw vorstenhart?

Prins Hendrik.

Veroorloof, uwe hoogheid! ’k Wenschte, dat ik

Van iedre smet mij zoo bevrijden kon,

Als ik mij buiten twijfel rein kan wasschen

Van meen’ge zonde, mij te last gelegd;[496]

Doch laat mij toch om die verschooning smeeken,

Dat ik, eerst tal van sprookjes logenstraffend,—

Zooals het oor van grootheid vaak moet hooren

Van plasdankzoekers en van nieuwtjesventers,—

Voor enkle ware zaken, die mijn jeugd

Loszinnig, buiten ’t spoor geraakt, beging,

Vergiff’nis vind om mijn oprechte erkenning.

Koning Hendrik.

Vergeve u God!—doch ik verbaas mij, Hendrik,

Dat uw begeerten zoo de wieken uitslaan,

Ver van de vlucht van heel uw voorgeslacht.

Door ruwheid hebt ge uw zetel in den staatsraad

Verbeurd; uw jong’re broeder nam dien in;

Een vreemdling zijt gij schier voor alle harten

Van ’t hof en van de prinsen van mijn bloed.

De hoop en de verwachting van uw tijd,

Vervlogen zijn ze, en iedre menschenziel

Voorspelt zichzelf profetisch uwen val.

Was ik met mijn aanwezigheid zoo gul,

Zoo uitgestald voor ieders oog, zoo glansloos

En voor gemeen verkeer te koop geweest,—

Die meening, die de kroon mij heeft verschaft,

Ware aan het troonbezit getrouw gebleven,

Had mij een roemloos balling laten blijven,

Als een, die niets was, niets verwachten liet.

Ik kwam zeer zelden voor den dag, maar dan

Werd ik ook aangegaapt als een komeet;

Dan riep de vader tot zijn kroost: “Dat is hij!”

Een ander vroeg: “Waar, wie is Bolingbroke?”

Dan was de hoflijkheid des hemels mijn, 50

En kleedde ik mij in zulk een need’righeid,

Dat ik verknochtheid afdwong van hun hart,

En groet en jubelkreten aan hun mond,

Zelfs aan de zijde des gekroonden konings.

Zoo hield ik mijn persoon steeds frisch en nieuw;

Zij werd, gelijk een hoogepriesterskleed,

Bewond’rend slechts aanschouwd; en heel mijn praal,

Zeldzaam, doch kostbaar, was gelijk een feest,

En zoo, door ongewoonte, een plechtigheid.

De koning was een spring-in-’t-veld, verzelschapt

Van dwaze fratsenmakers, strooien geesten,

Snel vlammend, snel verbrand; zijn waardigheid

Versneed hij, mengde ’t hooge koningschap

Met luchtsprongnarren, liet zijn grooten naam

Ontheil’gen door hun spot, en gaf zijn aanzien,

Zijn naam ten trots, den lach van knapen prijs,

Den moedwil van elk ijdel, baardloos gekje;

Hij werd een klant der openbare straat,

En maakte zich tot leenman van de volksgunst,

Totdat, wijl de oogen daag’lijks hem verslonden,

Het volk van honing was verzaad, de smaak

Hun tegenstond van ’t zoet, waarvan een weinig

Meer dan een weinig veel te veel reeds is.

Kwam nu een dag, dat hij zich moest vertoonen,

Dan werd hij, als de koekoek is in Juni,

Gehoord, niet opgemerkt; gezien, met oogen,

Die, door gewoonte stomp en moe, niet meer

Voor ’t staren vatbaar zijn, dat met bewondring

Den zonneschijn der majesteit begroet,

Haar zelden zichtbren glans eerbiedig huldigt;

Zij knikkebolden met geloken oogleên,

Recht voor zijn oog, en gunden hem een blik,

Als wreev’le mannen aan hun vijand doen,

Van overdaad, die walgde van zijn bijzijn.

En, Hendrik, op diezelfde lijn staat gij,

Want gij ook hebt uw vorstlijkheid versmeten,

Door laakbaar, laag verkeer. Geen enkel oog,

Dat niet, te vaak u ziend, u moede werd;

Alleen het mijne wenschte u meer te zien,

En doet nu iets, wat ik mijzelf verwijt,

Het maakt zich blind door dwaze teederheid.

Prins Hendrik.

Ik wil voortaan, genadig heer en vader,

Mijzelf meer zijn.

Koning Hendrik.

Mijzelf meer zijn. In ieder opzicht zijt gij,

Voorwaar, te dezer stond, wat Richard was,

Toen ik te Ravenspurg uit Frankrijk landde;

En juist wat ik toen was, is Percy nu.

Ja, bij mijn scepter en mijn zieleheil,

Hij heeft veel hooger aanspraak op den troon,

Dan gij hebt door de schaduw van uw erfrecht;

Want zonder recht, ja zonder zweem van recht,

Vult hij ’s rijks velden met zijn wapenmacht,

Houdt stand voor de’ open muil des leeuws, en brengt, 102

Niet meer dan gij zijn jaren dankend, achtb’re

Bisschoppen en vergrijsde lords in ’t veld,

Tot schilden-splijten en tot bloedig strijden.

En wat onsterfelijken roem verwierf hij

Zich tegen Douglas, dien geprezen held,

Wiens stoute tochten, grootsche wapenfeiten

Bij elken krijger hem den eersten rang,

Den hoogsten oorlogsroem verworven hadden,

In alle rijken, waar men Christus eert!

Driemaal heeft deze Heetspoor, Mars in winds’len,

Die zuig’lingheld, in ’t veld den grooten Douglas

Verslagen, ééns gevangen hem gemaakt,

Hem weer geslaakt en toen als vriend gewonnen,

Om diepe vijandschap den mond te stoppen,

En onzen troon te schokken, dat hij vall’.

En hoor nu toe: “Percy, Northumberland,

Yorks hooge kerkvoogd, Douglas, Mortimer,

Zijn tegen ons verbonden, staan in ’t veld.”

Doch wat heb ik die tijding u te melden,

U, Hendrik, u mijn vijanden te noemen,

U, die mijn naaste en ergste vijand zijt?

U, die wellicht uit onderdaan’ge vrees,

Uit lagen lust, of als een luim u drijft,

Mij zult bevechten in soldij van Percy,

Den voet hem likken, voor zijn fronsblik kruipen,

Om recht te toonen, hoe ontaard gij zijt.

Prins Hendrik.

Neen, denk dit niet, gij zult het zoo niet vinden;

Vergeev’ God hun, die bij uw majesteit[497]

Mij zoo van uwen goeden dunk beroofden!

Ik maak dit alles goed op Percy’s hoofd,

En zal aan ’t einde van een dag vol roems

Met fierheid tot u zeggen: “’k ben uw zoon”;

Als ik in een gewaad van bloed u nader,

Mijn trekken met een masker kleur van bloed,

Dat, weggewasschen, ook mijn schande wegspoelt.

Dat zal de dag zijn,—koom’ hij als hij wil!—

Waarop eenmaal dat kind van eer en roem,

De dapp’re Heetspoor, de geprezen ridder,

En uw vergeten Hendrik samentreffen.

O waar’ elke eer, die op zijn helmet troont,

Een menigt’, en op mijn hoofd elke schimp

Verdubbeld! want de dag genaakt, hij komt,

Dat ik dien noordschen jong’ling dwing, zijn schat

Van roem te ruilen voor mijn oogst van schande.

Percy, mijn vorst, is slechts mijn zaakwaarnemer;

Zijn heldendaden stapelt hij voor mij;

En dra roep ik hem op tot rekenschap;

Uitleev’ren zal hij mij zijn ganschen roem,

Ja, ook het nietigst eerbetoon der wereld,

Of ik rijt hem de reek’ning uit zijn hart.

Dit zweer ik plechtig, bij den naam van God;

En als het Hem behaagt, dat ik ’t volbreng,

Dan heele dit, zoo smeek ik uwe hoogheid,

Elke oude wond van mijn losbandigheid;

Zoo niet, dan delgt de dood toch alle schuld;

En ik wil honderdduizend dooden sterven,

Eer ik een adem van deze’ eed verbreek. 159

Koning Hendrik.

Dit doodt een honderdduizendtal verraders;

Nu zij bevel en alles u vertrouwd.

(Blunt komt op.)

Spreek, wakkre Blunt! uw blikken zijn vol haast.

Blunt.

Dien heeft de zaak, die ik u melden kom.

Lord Mortimer van Schotland zond bericht,

Dat Douglas zich met de Engelsche oproerlingen

Den elfden heeft vereend te Shrewsbury.

Het wordt een zoo verschrikk’lijk machtig heer,

Indien elk hunner zijn beloften houdt,

Als ooit een staat met onheil heeft gedreigd.

Koning Hendrik.

De graaf van Westmoreland trok heden op,

Met hem mijn zoon, lord John van Lancaster;

“Want dit bericht, vijf dagen is het oud.—

Aanstaanden Woensdag, Hendrik, breekt gij op;

Wijzelf op Donderdag; verzamelplaats

Zal Bridg’north zijn; gij, Hendrik, neemt uw weg

Door Glostershire; naar deze reek’ning zal,

Is alles goed geordend, in twaalf dagen

Te Bridg’north onze macht vereenigd zijn.

Van hier! veel is te doen en haast is goed;

’t Geluk wordt loom, als zich de mensch niet spoedt.

Falstaff.

Bardolf, ben ik niet schandelijk afgevallen na die laatste geschiedenis? vermager ik niet? slink ik niet weg? Verduiveld, mijn vel hangt om mij heen als het huiskleed van een oude madam; ik ben zoo verschrompeld als een goudpippeling. Nu, ik wil tot mijzelf inkeeren, maar dan terstond, terwijl ik nog wat goed in ’t vleesch ben; binnenkort zal ik zoo min wezen, dat ik de kracht niet heb, om tot mijzelf in te keeren. Als ik niet vergeten ben, hoe een kerk er van binnen uitziet, ben ik een peperkorrel, een brouwerspaard! Een kerk van binnen! Mijn omgang, mijn nietswaardige omgang heeft mij bedorven.

Bardolf.

Sir John, gij zijt zoo neerslachtig, gij hebt niet lang meer te leven.

Falstaff.

Ja, zoo is het.—Kom, zing mij eens een schuinsch liedje, vroolijk mij wat op. Ik was zoo deugdzaam gezind, als een man van stand behoeft te zijn, deugdzaam genoeg; vloekte weinig, dobbelde niet boven de zeven keer in de week, ging in slechte huizen niet meer dan eens in een vierendeel—uurs; betaalde het geld, dat ik borgde, drie- of viervoudig; leefde ordelijk en hield behoorlijk maat,—en nu leef ik recht ordeloos en buiten alle maat. 23

Bardolf.

Nu, ge zijt zoo dik, Sir John, dat ge wel buiten alle maat moet zijn, buiten alle redelijke maat, Sir John.

Falstaff.

Verbeter jij je gezicht, en ik wil mijn leven beteren. Je bent onze admiraal, je draagt de lantaren aan den achtersteven,—neen, ze zit bij je in den neus; je bent de Ridder van de brandende Lamp.

Bardolf.

Kom, Sir John, mijn gezicht doet u geen kwaad.

Falstaff.

Neen, dat wil ik je wel bezweren, ik maak er een even goed gebruik van, als menigeen van een doodshoofd of een memento mori. Ik zie nooit je gelaat, of ik denk aan het helsche vuur en aan den rijken man, die in purper leefde; want daar zit hij al in zijn praal en brandt en brandt. Was je eenigermate aan de deugd verkleefd, dan zou ik zweren bij je gezicht; mijn eed zou wezen: “Bij die vuurvlam, die de engel Gods is.” Maar je bent gansch en al aan de zonde verslaafd, en zoudt inderdaad, zonder dien gloed op je gezicht, de zoon wezen van de buitenste duisternis. Toen je bij Gadshill [498]den heuvel opliept om mijn paard te vangen,—als ik toen niet dacht, dat je een dwaallicht of een bliksemvuurbol waart, dan is er voor geld niets meer te koop. O, je bent een eeuwigdurende fakkeloptocht, een onuitblusschelijk vreugdevuur. Je hebt mij een duizend marken aan toortsen en kaarsen uitgehaald, als ik ’s nachts met je wandelde, de eene herberg uit, de andere in; maar voor de sek, die je mij hebt opgedronken, had ik bij den duursten kaarsenmaker in Europa even zoo goedkoop kaarsen kunnen hebben. Ik heb dien salamander van je nu al twee en dertig jaren van vuur voorzien, God loone ’t mij!

Bardolf.

Verduiveld, ik wenschte, dat mijn gezicht in uw buik zat!

Falstaff.

God beware me! dan had ik den brand in mijn ingewanden.

(De Waardin komt op.)

Hoe is het, mevrouw Koekeloer? Ben je er achter, wie mijn zakken geleegd heeft?

Waardin.

Wel, Sir John, wat denkt ge, Sir John? Denkt ge, dat ik dieven in mijn huis heb? Ik heb gezocht, ik heb gevraagd, en mijn man ook, man voor man, jongen voor jongen, meid voor meid; geen tiende van een haar is er ooit in mijn huis zoek geraakt. 67

Falstaff.

Gelogen, waardin; Bardolf is er geschoren geworden en heeft er menig haar verloren; en ik durf zweren, dat mijn zakken geleêgd zijn. Loop heen, je bent een vrouwmensch; ga!

Waardin.

Wie, ik? Neen, zeg dat nog eens! God in den hemel! zoo heeft mij nog niemand in mijn eigen huis genoemd.

Falstaff.

Loop heen, ik ken je door en door.

Waardin.

Neen, Sir John; ge kent mij niet, Sir John; ik ken u, Sir John; ge zijt me geld schuldig, Sir John; en nu zoekt ge twist om van mij af te komen. Ik heb u een dozijn hemden op het lijf gekocht.

Falstaff.

Paklinnen, voddig paklinnen; ik heb ze aan bakkersvrouwen weggegeven en die hebben er builen van gemaakt.

Waardin.

Wat! zoowaar ik een eerlijke vrouw ben, Hollandsch linnen van acht schellingen de el! Bovendien zijt gij hier ook nog geld schuldig, Sir John, voor uw eten, en het tusschen in drinken, en geleend geld, vier en twintig pond.

Falstaff

(op Bardolf wijzend). Hij heeft ook zijn deel er van gehad, laat hem betalen!

Waardin.

Hij? lieve, God, hij is arm, hij heeft niets.

Falstaff.

Wat! hij arm? Zie zijn gezicht eens aan; wat noem je dan rijk? laat hem munt slaan uit zijn neus, munt slaan uit zijn wangen. Ik betaal geen duit. Wat, wil je een grasgroenen jonker van mij maken? Zou ik mijn gemak niet kunnen nemen in mijn eigen herberg, zonder dat men mij de zakken leêgt? Ik ben er een zegelring van mijn grootvader mee kwijt geraakt, die zijn veertig marken waard is.

Waardin.

O Jezus! ik heb den prins ik weet niet hoe dikwijls tegen hem hooren zeggen, dat die ring van koper was.

Falstaff.

Wat! de prins is een weerhaan, een uitknijper; verduiveld! als hij hier was, zou ik hem afrossen als een hond, zoo hij dat zeide.

Falstaff.

Hoe is het, mijn jongen? Waait de wind uit dien hoek? Waarachtig? moeten wij allen marcheeren?

Bardolf.

Ja, twee aan twee, als gevangenen naar Newgate. 104

Waardin.

Mylord, ik bid u, hoor mij.

Prins Hendrik.

Wat is er, vrouw Haastig? Hoe maakt uw man het? Ik mag hem wel; hij is een eerlijke kerel.

Waardin.

Beste mylord, hoor mij aan!

Falstaff.

Ik bid u, laat haar loopen en luister naar mij.

Prins Hendrik.

Wat wil je dan, Hans?

Falstaff.

Kort geleden ben ik ’s avonds hier in slaap gevallen, daar achter het tapijt, en toen zijn mij de zakken geleêgd; dit huis is een spelonk geworden; zij leêgen er iemand de zakken.

Prins Hendrik.

Wat ben je er meê kwijt geraakt, Hans?

Falstaff.

Wil je wel gelooven, Hein, drie of vier schuldbekentenissen van veertig pond elk, en een zegelring van mijn grootvader.

Prins Hendrik.

Een bagatel, een ding van acht stuivers.

Waardin.

Dat heb ik hem ook gezegd, mylord; en ik zeide, dat ik het uwe genade had hooren zeggen; en, mylord, hij spreekt allerschandelijkst van u, zoo’n vuilbek als hij is, en zeide, dat hij u zou afrossen.

Prins Hendrik.

Wat! dat zeide hij toch niet? [499]

Waardin.

Als het niet waar is, is er geen waarachtigheid of eerlijkheid of vrouwelijkheid in mij.

Falstaff.

Je bent niet waarachtiger dan gestoofde pruimen, niet eerlijker dan een opgejaagde vos, en wat de vrouwelijkheid betreft, kan bij vergelijking juffer Marianne van den moorendans voor een buurtmeestersvrouw doorgaan. Loop, schepsel, loop rondom!

Waardin.

Zeg, wat voor een schepsel? wat voor een schepsel?

Falstaff.

Wat voor een schepsel? wel een schepsel, om God voor te danken.

Waardin.

Ik ben geen schepsel, om God voor te danken, onthoud dat maar; ik ben een eerlijken mans vrouw; en, je ridderschap er buiten gelaten, je bent een schelm, dat je mij zoo noemt.

Falstaff.

En, je vrouwelijkheid er buiten gelaten, je bent een beest, dat je het beter wilt weten.

Waardin.

Zeg eens, wat voor een beest, jij schelm? 141

Falstaff.

Wat voor een beest? wel, een otter.

Prins Hendrik.

Een otter, Sir John! waarom een otter?

Falstaff.

Waarom? Wel, zij is nòch vleesch nòch visch; een mensch weet niet, waar haar toe te brengen.

Waardin.

Je bent een lasteraar, als je dat zegt; gij en iedereen weet, dat ik nergens toe te brengen ben, jij schelm, jij!

Prins Hendrik.

Je hebt gelijk, waardin; en hij belastert je op afschuwelijke manier.

Waardin.

Dat doet hij u ook, mylord; en hij zeide nog kort geleden, dat gij hem duizend pond schuldig waart.

Prins Hendrik.

Wat, man! ik je duizend pond schuldig?

Falstaff.

Duizend pond, Hein! een millioen; je vriendschap is een millioen waard; en je vriendschap ben je mij schuldig.

Waardin.

Neen, maar mylord, hij noemde u een weêrhaan, en zeide, dat hij u zou afrossen.

Falstaff.

Heb ik dat gezegd, Bardolf?

Bardolf.

Zeker, Sir John, dat hebt ge gezegd.

Falstaff.

Ja, als hij zeide, dat mijn ring van koper was.

Prins Hendrik.

Ik zeg, hij is van koper; durft ge zoo goed als je woord nu wezen?

Falstaff.

Wel, Hein, je weet, voor zoover je slechts een man bent, durf ik; maar voor zoover je een prins bent, vrees ik je, als het gebrul van een leeuwenwelp.

Prins Hendrik.

En waarom niet als de leeuw?

Falstaff.

De koning zelf is te vreezen als de leeuw. Denk je, dat ik je zal vreezen, zooals ik je vader vrees? Neen, als ik dat doe, straff’ mij God en moge mijn gordel bersten!

Prins Hendrik.

O, als dat gebeurde, hoe zou je pens om je knieën flodderen! Maar, kerel! voor waarheid, eerlijkheid en oprechtheid is er in je lijf geen plaats; het is volgepropt met darmen en vet. Een eerlijke vrouw van zakkenrollerij te beschuldigen! Wel, jij liederlijke, onbeschaamde, opgezwollen schelm, als er iets in je zak zat dan herbergiersrekeningen, nota’s uit knippen, en voor een armzaligen stuiver kandijsuiker om de keel glad te houden,—als je zakken gevuld waren met andere ongerechtigheden dan deze, dan ben ik een schurk. En toch durf je volhouden, dat je geen onrecht zoudt opsteken! Schaam je je niet? 184

Falstaff.

Laat ik je zeggen, Hein: je weet, in den staat van onschuld is Adam gevallen; wat zou dan de arme Hans Falstaff doen in de dagen der verdorvenheid? Je ziet, ik heb meer vleesch dan andere menschen en daarom ook meer zwakheid. Je erkent dus, dat je mij de zakken geleêgd hebt?

Prins Hendrik.

Dit schijnt wel te blijken.

Falstaff.

Waardin, ik vergeef je. Ga, maak het ontbijt gereed; bemin je man, ga je bedienden na, zorg goed voor je gasten; je zult mij voor alle gezonde redenen toegankelijk vinden; je ziet, ik ben bevredigd.—Nog iets?—Neen, ik bid u, ga heen. (De Waardin af.) Nu, Hein, nu van het nieuws aan het hof; die straatrooverij, jongen,—hoe is dat in het effen gebracht?

Prins Hendrik.

O, mijn lieve rollènde, ik moet altijd je goede engel zijn.—Het geld is terugbetaald.

Falstaff.

Hm! ik houd niet van dat terugbetalen; ’t is dubbel werk.

Prins Hendrik.

Ik ben met mijn vader op goeden voet en kan alles doen.

Falstaff.

Plunder dan vóór alles de schatkist, en wel zonder omslag te maken.

Bardolf.

Ja, doe dat, mylord.

Prins Hendrik.

Ik heb je een commando te voet verschaft, Hans.

Falstaff.

Te paard zou mij liever geweest zijn. Waar kan ik er een vinden, die behoorlijk kan stelen? O, zoo’n knappen dief van twee-en-twintig of daaromtrent! Ik ben schandelijk aan lager wal. Nu, God zij gedankt voor die opstandelingen; zij doen niemand kwaad dan de braven; ik prijs, ik loof hen.

Prins Hendrik.

Bardolf!

Bardolf.

Mylord?

Prins Hendrik.

Breng dit stuk aan Lord John van Lancaster,

Mijn broeder John,—dit aan Lord Westmoreland.—

Kom, Poins, te paard! te paard! Wij hebben saam

Vóór ’t middagmaal een dertig mijl te rijden.—

Gij Hans, kom morgen in de Tempelzaal

Tot mij te twee uur na den middag.

Daar neemt ge uw dienstbrief in ontvangst en geld,

Met last, hoe gij uw volk hebt uit te rusten.

Gansch England brandt, en hoog draagt Percy ’t hoofd;

Het zijne valle, of ’t onze zij gekloofd!

Falstaff.

Vuurwoorden! dapp’re wereld!—Wijn hier, kom!—

Ha, ’k wenschte mij dit wijnhuis voor mijn trom!

Heetspoor.

Braaf, eed’le Schot! Gold waarheidspreken niet

In dezen fraaien tijd voor vleierij,

Zoo groote erkenning zou nu Douglas oogsten,

Dat geen soldaat, in onzen tijd gestempeld,

Zooveel in heel de wereld gelden zou.

Bij God, ik kan niet vleien; gladde tongen

Verafschuw ik, maar in mijns harten liefde

Bekleedt geen mensch een hoogre plaats dan gij.

Ja, houd mij bij mijn woord, beproef mij, heer.

Douglas.

Gij zijt der eere koning!

Er ademt op deze aard geen man zoo machtig,

Wien ik niet staan wil.

Heetspoor.

Wien ik niet staan wil. Doe dat, en wij slagen!

(Een Bode komt op, met een brief.)

Een brief? van wien?—(Tot Douglas). Ik kan u enkel danken.

Bode.

De brief komt van uw vader. 14

Heetspoor.

Een brief van hem? en waarom komt hijzelf niet?

Bode.

Mylord, hij kan niet, hij is ernstig ziek.

Heetspoor.

Vervloekt! hoe heeft hij tijd om ziek te zijn,

In zulk een worsteltijd? Wie voert zijn volk aan?

Wie staat aan ’t hoofd en brengt hen hier naar toe?

Bode.

Zijn brief, Heer, meldt u wat hij doet, niet ik.

Worcester.

Ik bid u, zeg mij, houdt hij ’t bed?

Bode.

Vier dagen reeds, mylord, eer ik vertrok;

En op den tijd, dat ik van daar ging, waren

Zijn artsen om zijn toestand zeer bezorgd.

Worcester.

Hoe wenschte ik onzen staat en tijd genezen,

Eer hij door deze ziekte was bezocht!

Nooit was zijn welzijn zooveel waard als nu.

Heetspoor.

Nu ziek! nu machtloos! deze ziekte stort 28

In ’t levensbloed van onze plannen gift;

Zij steekt ons aan, verbreidt zich in ons kamp.

Hij schrijft mij hier, dat hij, inwendig krank,—

Dat hij zijn vrienden door geen plaatsvervanger

Zoo snel bijeen kan brengen,—en ook huivert,

Een taak zoo vol gevaar en zoo gewichtig,

Aan andren te vertrouwen dan zichzelf.

Toch geeft hij ons den stouten raad, dat wij,

Hoe klein ons bondgenootschap zijn moog’, doorgaan,

En zien, hoe het geluk ons is gezind.

Want, schrijft hij, ’t is geen tijd van angstig dralen,

Daar al, wat wij beraamden, wis den koning

Alreeds bekend is. Wat zegt gij er van?

Worcester.

Ons is uws vaders ziekzijn een verminking.

Heetspoor.

Een booze slag, een afgehouwen arm;—

Doch neen, toch niet! ’t Gemis van hem schijnt erger,

Dan wij ’t bevinden zullen.—Ware ’t goed,

Al ons bezit, al onze hoop te zetten

Op éénen worp? zoo grooten schat te wagen[501]

Aan ’t wuft geluk van één onzeker uur?

Dit waar’ niet goed; dan zouden we onze hoop

Ineens doorzien tot op haar grond en wezen,

Den zoom, de verste grens van onze toekomst

In eens bereiken.

Douglas.

In eens bereiken. Zoo zou ’t zijn; en nu,

Nu hebben wij nog steeds iets schoons te wachten,

En kunnen stout iets spillen, in de hoop

Op wat ons toe zal vloeien;

De troost van een terugweg leeft hierin.

Heetspoor.

Een toevluchtsoord, en een herzamelplaats,

Indien, met ongeluk vereend, de duivel

Het eerste proefstuk onzer kracht begrijnst.

Worcester.

Toch wenschte ik, dat uw vader niet ontbrak.

De kleur en aard van ons ontwerp gedoogt

Geen machtsverdeeling. Wis denkt menigeen,

Die niet de reden van zijn afzijn weet,

Dat wijsheid, onderdanentrouw, en ’t laken

Van wat wij doen, den graaf van hier doen blijven.

Bedenk, hoe zulk vermoeden licht het tij

Doet kent’ren van een huivrig bondgenootschap,

En twijfel tegen onze zaak kan wekken.

Gij weet wel, wij, die de’ aanval doen, wij moeten

Ver blijven van een scherpziend onderzoek,

En ieder kijkgat, alle spleten stoppen,

Waar redes oog ons door begluren kan.

Dit afzijn schuift een voorhang weg, zoodat

Onkundigen een soort van vrees ontwaren,

Te voren nooit vermoed. 75

Heetspoor.

Te voren nooit vermoed. 75 Gij gaat te ver;

Ik zie voor ons eer voordeel in zijn afzijn:

’t Leent hoogren luister en een grootren roem

En meerdre koenheid aan ons grootsch ontwerp,

Dan zoo mijn vader hier was. ’t Volk moet denken,

Dat, als ’t ons zònder zijne hulp gelukt

Dit rijk te schokken, wij dan mèt zijn hulp

Het zeker onderst boven keeren zullen.

’t Gaat goed; nog zijn wij gaaf van lijf en leden.

Douglas.

Naar ’s harten wensch. In Schotland wordt een woord

Gelijk het zeggen “vrees” nooit uitgesproken.

Heetspoor.

Neef Vernon! wees hier welkom, op mijn woord!

Vernon.

God geev’, heer, dat mijn nieuws een welkom waard zij!

De graaf van Westmoreland rukt herwaarts op,

Sterk zevenduizend man, met hem, prins John.

Heetspoor.

Niets kwaads. Wat meer?

Vernon.

Niets kwaads. Wat meer? En verder, naar ik hoorde,

Is ook de koning in persoon op weg;

Hij rukt, met groote, welvoorziene macht,

Meê herwaarts op met allen denkb’ren spoed.

Heetspoor.

Ook hij zal welkom zijn. Waar is zijn zoon,

Die spring-in-’t-veld, die dolle prins van Wales,

En heel zijn bent, die met de wereld spotte,

Op zij haar schoof?

Vernon.

Op zij haar schoof? Die allen fier gewapend;

Gepluimd als struisen, wiekend in den wind;

Klepp’rend als aadlaars, komend van het baden;

In gouden dos als heil’genbeelden schitt’rend;

Zoo vol van leven als de Meimaand is;

Zoo stralend als de Juni-zomerzon;

Dartlend als geitjes, wild als jonge stieren.

Ik zag den jongen Hendrik, ’t helmet op,

Staalplaten aan de dijën, trotsch gewapend,

Als een gevleugelde Mercurius springen

En zich zoo lustig in den zadel slingren,

Als zweefde een engel uit de wolken neêr,

Om op een vuur’gen Pegasus de wereld

Door eed’le, stoute rijkunst te betoov’ren.

Heetspoor.

Genoeg, genoeg; meer dan de zon in Maart,

Wekt zulk een lof een koorts. Laat, laat hen komen;

Zij komen aan, als offers opgesmukt; 113

Wij zullen aan de maagd met vuur’gen blik

Des donkren krijgs, hen warm en bloedend off’ren;

Gepantserd zitte Mars op zijn altaar

Tot aan den hals in bloed. Ik ben ontvlamd

Bij ’t hooren, dat een buit, zoo rijk, nabij is

En nog niet ons.—Kom, ik beproef mijn klepper,

Die als een donderkeg op ’s prinsen borst

Mij botsen doe! Dat Hendrik dra met Hendrik,

En vurig ros met ros dra samenhort’,

Onscheidbaar, tot één onzer nederstort!

O, waar’ Glendower reeds hier!

Vernon.

O, waar’ Glendower reeds hier! Ik breng meer nieuws:

Die heeft, zoo hoorde ik op mijn rit door Worcester,

Nog in geen veertien daag zijn macht bijeen.

Douglas.

Dit is de slechtste tijding nog van alle.

Worcester.

Ja, op mijn eer, zij heeft een killen klank.

Heetspoor.

Hoe sterk is wel de gansche macht des konings?

Vernon.

Een dertigduizend.

Heetspoor.

Een dertigduizend. Laat het veertig zijn!

Mijn vader en Glendower er niet?—nu goed;

Wijzelf zijn mans genoeg door onzen moed.

Komt, ras ter monstring! Koom’ de jongste dag!

Wie sterft, als alles sterft, sterft met een lach

Douglas.

Spreek niet van sterven; dood noch doodsgevaar

Zal mij doen vreezen in het eerst halfjaar.

Falstaff.

Bardolf, ga naar Coventry vooruit; laat een flesch sek voor mij vullen. Onze soldaten moeten doormarcheeren; wij willen van avond naar Sutton Colfield.

Bardolf.

Wilt gij mij geld geven, hopman?

Falstaff.

Schiet maar voor, schiet voor!

Bardolf.

Die flesch maakt een gouden engel.

Falstaff.

Als ze dat doet, houd hem dan voor uw moeite; en al maakt zij er twintig, houd die alle, ik sta voor den muntslag in. Zeg aan mijn luitenant Peto, dat hij aan het eind van de stad mij opwacht.

Bardolf.

Zeer goed, hopman; vaarwel. 11

Falstaff.

Als ik mij niet schaam over mijn soldaten, ben ik een gezouten knorhaan. Ik heb ’s konings werfbrief schandelijk misbruikt. Ik heb in plaats van honderd-vijftig soldaten, driehonderd en zooveel pond aangeworven. Ik pres niemand dan jongens met huis en hof, rijke boerenzoons; ik spoor me verloofde jonggezellen op, die hun tweede gebod hebben gehad; een voorraad van koûkleumen, die al even graag den duivel hooren als het roeren van een trom; bloeden, die den knal van een donderbus erger duchten dan een vroeger eens getroffen hoen of een aangeschoten wilde eend. Ik heb me geen andere dan zulke wittebroods-kereltjes geprest, met harten in het lijf, niet grooter dan een speldeknop; en die hebben zich van den dienst vrijgekocht; en nu bestaat mijn geheel commando uit vaandrigs, korporaals, luitenants, onderofficiers, schoeljes, die zoo haveloos zijn als Lazarus op wandtapijten, waar de honden van den rijken man zijn zweren likken, en die inderdaad ook nooit soldaten waren, maar afgedankte trouwelooze dienstknechten, jonger zoons van jonger broeders, weggeloopen biertappers en achteruitgegane stalknechts, het ongedierte van een rustigen tijd en een langen vrede, tienmaal schandelijker haveloos dan een oude gelapte standaard. En kerels heb ik, als plaatsvervangers voor die zich losgekocht hebben, dat men zou denken, daar honderd-en-vijftig verloren zoons te zien, zooals zij gekomen zijn van het zwijnenhoeden en het eten van draf en kaf. Een dwaze kerel kwam mij op weg tegen, en zeide mij, dat ik alle galgen geplunderd en de doode lijken geprest had. Geen menschelijk oog heeft ooit zulke vogelverschrikkers gezien. Ik wil niet met hen door Coventry marcheeren, dat spreekt;—neen, maar die schoften marcheeren wijdbeens, alsof zij voetboeien aanhadden; nu, de meesten van hen kreeg ik uit gevangenissen. Er is nauwelijks anderhalf hemd in mijn geheele vendel, en dat halve hemd zijn twee servetten, samengenaaid en over de schouders geworpen, als een herautenrok zonder mouwen; en het hemd is, om de waarheid te zeggen, gestolen van den waard te Sint-Albaans of van den roodneuzigen biertapper te Daventry. Maar dat doet er niet toe; linnen zullen zij genoeg op iedere heg vinden.

Prins Hendrik.

Hoe is ’t, dikke Hans? hoe is ’t, watten prop?

Falstaff.

Wat, Hein! hoe is het, dolle schalk? wat duivel doe je in Warwickshire?—Mijn waarde Lord van Westmoreland, ik vraag verschooning; ik dacht, dat uw edelheid reeds te Shrewsbury was.

Westmoreland.

Ja, Sir John, ’t is meer dan tijd, dat ik daar kom, en gij ook, maar mijn troepen zijn er reeds. De koning, kan ik u zeggen, ziet naar ons allen uit; wij moeten de geheele nacht marcheeren. 63

Falstaff.

O, wees om mij niet bezorgd; ik ben bij de hand, als een kat om room te stelen.

Prins Hendrik.

Ja waarachtig, om room te stelen, want wat je gestolen hebt, heeft je geheel tot boter gemaakt. Maar zeg eens, Hans, wat zijn dat voor kerels, die daar achteraankomen?

Falstaff.

De mijne, Hein, de mijne.

Prins Hendrik.

Zulke armzalige schooiers heb ik van mijn leven niet gezien.

Falstaff.

O kom, goed genoeg om aangespietst te worden; voêr voor kruid, voêr voor kruid; zij vullen een kuil even goed als beter luî; wel ja, man, sterfelijke menschen, sterfelijke menschen!

Westmoreland.

Maar toch, Sir John, mij dunkt, dat zij er verbazend armoedig en vermagerd uitzien, al te bedelachtig.

Falstaff.

Ja, wat hun armoede betreft, waar zij die vandaan hebben, weet ik niet; en hun magerheid, die hebben zij zeker van mij niet afgekeken.

Prins Hendrik.

Neen, daar wil ik op zweren; tenzij gij drie vingers dik op de ribben mager noemt. Maar kerel, maak haast; Percy is reeds te velde.

Falstaff.

Hoe! is de koning reeds bij ’t leger?

Westmoreland.

Ja zeker, Sir John; en ik vrees, wij talmen reeds te lang.

Falstaff.

Nu goed;

Het laatst in ’t veld, en de eersten bij een feest,

Lijkt tragen vechters, gragen gasten ’t meest.

Heetspoor.

Wij grijpen deze nacht hem aan.

Worcester.

Wij grijpen deze nacht hem aan. Dat niet.

Douglas.

Dan brengt gij hem in ’t voordeel.

Vernon.

Dan brengt gij hem in ’t voordeel. Niet in ’t minst.

Heetspoor.

Hoe kunt gij ’t zeggen? wacht hij geen versterking?

Vernon.

Wij ook.

Heetspoor.

Wij ook. De zijne is zeker, de onze niet.

Worcester.

Laat, neef, u raden; val van nacht niet aan.

Vernon.

Dat raad ik ook, mylord.

Douglas.

Dat raad ik ook, mylord. Uw raad is slecht;

Zoo spreekt ge uit vrees of wankelmoedigheid.

Vernon.

Douglas, geen lastertaal; want bij mijn leven,— 8

En met mijn leven maak ik dit u waar,—

Als welbegrepen eer mij voorwaarts drijft,

Ga ik zoo min met laffe vrees te rade,

Als gij, mylord, of eenig Schot, die leeft;

Het blijke morgen in den slag, wie onzer

Vrees koestert.

Douglas.

Vrees koestert. Ja, of heden nacht.

Vernon.

Vrees koestert. Ja, of heden nacht. Bedaar!

Heetspoor.

Van nacht, zeg ik.

Vernon.

Kom, kom, dit moet niet zijn. Ik sta verbaasd,

Dat mannen, van zoo groot beleid als gij,

Toch niet voorzien, wat groote hindernissen

Den veldtocht ons vertragen. Mijn neef Vernon

Is met zijn ruiters nog niet aangekomen;

Die van Lord Worcester kwamen heden eerst;

Nu zijn hun fierheid en hun vuur in slaap,

Hun krijgslust van vermoeinis traag en mak;

Geen paard is half de helft nu van zichzelf.

Heetspoor.

Zoo is ’t ook met de paarden van den vijand;

Schier alle afgemat en zonder vuur;

En ’t meerendeel der onze is uitgerust.

Worcester.

De koning is veel talrijker dan wij;

Wacht, neef, om Gods wil, tot al de onzen hier zijn.

Blunt.

Ik breng, zoo ge achting en gehoor mij gunt,

Voorslagen vol genade van den koning.

Heetspoor.

Sir Walter Blunt, wees welkom! Gave God,

Dat gij met ons van één gezindheid waart!

Hoog schatten hier u velen, doch ook dezen

Misgunnen u uw hoogen naam en waarde,

Wijl gij van onze kleur en soort niet zijt,

Maar als een vijand tegen ons u stelt.

Blunt.

En God behoede mij voor andre keus,

Zoolang gij, orde, recht en wet miskennend,

U tegen den gezalfden koning kant!

Doch hoort mijn last.—De koning vraagt door mij,

Wat uwe klachten zijn, en op wat grond

Gij uit den boezem van den burgervrede

Zoo drieste vijandschap bezweert, zijn land,

Hem trouw, zoo woeste wreedheid leert? Heeft ooit

Op een’ge wijs de koning uwe diensten,

Die, dit erkent hij, vele zijn,—vergeten,

Zoo vraagt hij: noemt uw grieven; en terstond

Zult gij met rente ontvangen, wat gij wenscht,

En ook vergiff’nis voor uzelf, voor allen,

Die gij tot dit verzet hebt overreed. 51

Heetspoor.

Een vriend’lijk koning! O, hij kent zijn tijd,

Tijd van beloven, ja, en van betalen!

Mijn vader en mijn oom en ook ikzelf,

Wij schonken hem de kroon, die hij nu draagt.

En toen hij nog geen dertig mannen sterk was,

Krank in der menschen achting, arm, ellendig,

Als onbemerkte balling huiswaarts sluipend,

Bracht hem mijn vader ’t welkom toe aan ’t strand;

En toen die hem bij God betuigen hoorde,

Dat hij slechts kwam als hertog Lancaster,

Zijn leen kwam heffen en om vrede vragen,

Met onschuldtranen, op den toon der trouw,

Zwoer hem mijn vader, met zijn lot bewogen,

Goedhartig bijstand toe, en hield zijn woord.

Toen nu de lords en rijksbaronnen zagen,

Hoe hem Northumberland genegen was,

Toen kwamen groot en klein, blootshoofds en buigend,

Begroetten hem in vlek en dorp en stad,

En wachtten hem bij brug en landweg op,

En brachten giften, boden hem hun eeden,

En gaven hem hun zoons voor pages, volgden

In gouden schaar hem op de hielen na.

Fluks, als de grootheid, die zichzelf bewust wordt,[504]

Stijgt hij een weinig hooger dan dien eed,

Dien hij op ’t naakte strand van Ravenspurg

Met armer bloed mijn vader had gedaan.

En dra, voorwaar, verstout hij zich, besluiten

En enkle stipte wetten te herzien,

Die zwaar ’t gemeene welzijn drukten, schreeuwt

Van wangebruiken, houdt zich, of hij weent

Om ’t wee des lands, en wint door dezen schijn,

Die voorgewende zucht tot recht, het hart

Van allen, die hij vangen wil; en gaat

Nu verder, door het hoofd te laten vallen

Van al de gunstelingen, die de koning

Te zijner plaatsvervanging achterliet,

Toen hij persoonlijk de’ Ierschen krijg ging voeren.

Blunt.

Ik kwam niet hier, om dit te hooren.

Heetspoor.

Ik kwam niet hier, om dit te hooren. Nu dan,

Ter zake. Dra beroofde hij den koning,

Eerst van de kroon, en kort daarop van ’t leven;

Belastte onmidd’lijk zwaar het gansche rijk;

En liet, nog schand’lijker, zijn neef van March,—

Die toch, als elk zijn rechte plaats bekleedde,

Zijn koning wezen moest,—in Wales in gijz’ling,

Opdat, niet losgekocht, zijn recht daar sliep;

Vergold mijn zegepralen met beschimping;

Ja, zocht mij door verspieders te betrappen;

Verjoeg door hooning uit ’s rijks raad mijn oom;

Verdreef, in woede, van het hof mijn vader;

Brak eed op eed, beging onrecht op onrecht,

En drong ons, eindlijk, onze veiligheid 102

In dit verzet te zoeken, en, daarbij,

Zijn koningsrecht te toetsen, dat ons waarlijk

Te weinig geldig blijkt voor langen duur.

Blunt.

Moet ik dit antwoord aan den koning brengen?

Heetspoor.

Dat niet, Sir Walter; dat wij ons beraden!

Ga tot den koning en verwerf voor ons

De zekerheid van veil’ge wederkomst;

Alsdan komt hem op morgen vroeg mijn oom

Voorslagen van ons doen; en nu, vaarwel!

Blunt.

O, naamt gij vrede en vriendschap van hem aan!

Heetspoor.

’t Is moog’lijk, dat wij ’t doen.

Blunt.

’t Is moog’lijk, dat wij ’t doen. Dit geve God!

Aartsbisschop.

Haast u, Sir Michaël, en breng vliegensvlug,

Aan den Lord-Maarschalk dit verzegeld stuk;

Dit aan mijn neef, lord Scroop; en al die and’re

Aan wie zij zijn gericht. Indien gij wist,

Van welk belang zij zijn, groot ware uw spoed.

Sir Michaël.

Mijn goede Lord,

Ik gis hun inhoud.

Aartsbisschop.

Ik gis hun inhoud. Moog’lijk, dat gij ’t doet.

Het is op morgen, waarde heer, een dag,

Waarop ’t geluk van ruim tienduizend mannen

Den toets doorstaan moet. Want, bij Shrewsbury,—

Zoo melden zeekre bronnen,—zal de koning,

Met groote, in allerijl gelichte macht,

Zich met Lord Percy meten; en ik vrees,

Deels om de ziekte van Northumberland,

Wiens macht de grondslag was van ’t krijgsontwerp,

Deels om het niet verschijnen van Glendower,

Die mede een hechte steun moest zijn, en nu;

Door profetieën afgeschrikt, niet opdaagt,—

Ik vrees, dat Percy’s macht te zwak zal zijn,

Om met den koning nu den strijd te wagen.

Sir Michaël.

Mijn waaide Lord, er is geen grond tot vrees;

Denk, Douglas is er, en Lord Mortimer. 22

Aartsbisschop.

Neen, Mortimer is niet er bij.

Sir Michaël.

Daar zijn toch Mordake, Vernon, Hendrik Percy,

Daar is mylord van Worcester, en een macht

Van wakk’re krijgers, dappere edellieden.

Aartsbisschop.

Dat is zoo, ja; maar bij den koning is

Een heldenschaar uit heel het rijk vereenigd:

De prins van Wales, Lord John van Lancaster,

De wakk’re Westmoreland, de dapp’re Blunt,

Met nog veel andre medestanders, allen

Van grooten naam en duchtig krijgsbeleid.

Sir Michaël.

Zij zullen sterken weerstand vinden, heer.

Aartsbisschop.

Dit hoop ik ook, maar duchten is wel noodig;

Spoed u, Sir Michaël, om het ergst te keeren;

Want slaagt Lord Percy niet, dan zoekt de koning,

Vóór hij zijn leger afdankt, ons wis op.

Hij kent ons deelgenootschap in ’t verbond;

En wijsheid eischt, dat wij ten strijde ons rusten.

Dus haast u. ’k Heb aan meen’gen andren vriend

Alsnog te schrijven; vaar dus wel, Sir Michaël.

Koning Hendrik.

Hoe bloedig gluurt de zon daar over ’t bosch

Van gindschen heuveltop; de dag ziet bleek

Van hare krankheid.

Prins Hendrik.

Van hare krankheid. En de zuidenwind

Speelt voor trompet, die ons haar plannen meldt;

Zijn stootend fluiten door de blaadren spreekt

Ons van een ruwen dag, van storm, die komt.

Koning Hendrik.

Zoo uite hij zijn leed aan wie ’t verliezen,

Want aan wie winnen dunkt geen weder slecht.

(Trompetgeschal.)

(Worcester en Vernon komen op.)

Gij daar, mylord van Worcester? ’t Is niet goed,

Dat gij en ik elkander dus ontmoeten 10

Als nu. Bedrogen hebt gij ons vertrouwen,

Het lenig vredekleed ons af doen leggen,

En ’t oude lijf in ’t harde staal doen knellen;

Dit is niet goed, mylord, dit is niet goed.

Wat hebt gij voor? Wilt gij dien boozen knoop

Van den alom verfoeiden krijg ontknoopen,

Uw vasten loop hervatten in de baan,

Waar gij met schoon en rustig licht in straaldet,

En verder nu geen luchtverheev’ling zijn,

Een schrikverspreidend wonder en een voorspook

Van onheil voor nog ongeboren tijden?

Worcester.

Hoor mij, mijn vorst.

Ik, voor mijn deel, ik kan er in berusten,

Het slepend eind mijns levens door te brengen

In kalme rust; want dit betuig ik u,

Ik zocht den dag van dezen haat niet op.

Koning Hendrik.

Gij zocht hem niet? hoe is hij dan gekomen?

Falstaff.

De muiterij lag op zijn weg; hij vond die.

Prins Hendrik.

Stil, spekpastei, zwijg stil.

Worcester.

’t Behaagde u, vorst, de blikken uwer gunst

Van mij en heel ons huis gansch af te wenden;

En toch,—ik moet het u herinn’ren, heer,—

Wij waren de eerste, trouwste van uw vrienden.

Voor u heb ik de staf mijns ambts verbroken

In Richards tijd, en reisde dag en nacht

Om u te ontmoeten, u de hand te kussen,

Toen gij op verre na in rang en aanzien

Zoo machtig en geëerd niet waart als ik. 38

Ikzelf, mijn broeder en zijn zoon, wij waren ’t,

Die hier u wederbrachten, stout des tijds

Gevaren trotsend. Toen hebt ge ons gezworen,

En dezen eed zwoert gij te Doncaster,—

Niets tegen ’t rijk in ’t schild te voeren, niets

Te vord’ren dan ’t u pas vervallen erfrecht,

Gents zetel, ’t hertogdom van Lancaster.

Toen zwoeren wij u bijstand toe; maar dra

Daalde op uw hoofd geluk in stroomen neer;

Ja, zulk een vloed van grootheid viel op u,

Dank onzer hulp, dank ook des konings afzijn,

Dank ook het onrecht van een dart’len tijd,

De krenking, u zoo blijkbaar aangedaan,

En dank den tegenwinden, die den koning

Vasthielden, al te lang, aan ’t Iersche strand,

Zoodat heel England hem gestorven waande;—

En in dien zwerm van gunsten van het lot

Vondt gij dra ’t middel, dat men u verzocht

Om zelf het roer des staats ter hand te nemen,

Vergat uw eed aan ons te Doncaster,

En loondet ons, de voeders van uw grootheid,

Zooals de ondankb’re guit, de jonge koekoek,

De musch beloont: gij hebt ons nest verdrukt,

En werdt door onze voeding ras zoo groot,

Dat onze liefde u niet meer durfde naad’ren,

Beducht ook zelf te worden opgeslokt; 64

Met vlugge wieken moesten wij ons redden,

U uit het oog, en deze macht verzaam’len;

Zoodat we ons enkel met die midd’len weren,

Die gij, gijzelf gesmeed hebt tegen u,

Door krenkende bejeeg’ning, dreigend blikken

En ’t roekloos schennen van de trouw en vriendschap,

Die gij bij de’ aanvang van uw tocht ons zwoert.

Koning Hendrik.

Dit hebt gij stuk voor stuk reeds vaak ontvouwd,

Op markten afgelezen en in kerken,

Om het gewaad des oproers af te zetten

Met fraaie kleur, en zoo van wankle zielen

En arme onvergenoegden ’t oog te streelen,

Die, wijdmonds gapend, zich den elboog wrijven

Bij ’t hooren van onstuimige’ ommekeer.

Nu, zulke waterverven zijn door oproer

Altijd tot kleuring van zijn zaak te vinden,

En wreev’le beedlaars ook, die steeds naar tijd

Van woesten moord en van verwarring snakken.

Prins Hendrik.

In beide legers is er meen’ge ziel,

Die duur ons samentreffen zal betalen,

Wanneer wij ons gaan meten. Meld uw neef:[506]

De prins van Wales stemt in met heel de wereld,

Tot Hendrik Percy’s lof; ja, bij mijn heil,

Deze onderneming nu niet meegerekend,

Zeg ik: er leeft geen beter edelman,

Zoo kloek-heldhaftig, zoo heldhaftig-jeugdig,

Zoo onversaagd en stout, om onzen tijd

Door grootsche, fiere daden roem te schenken.

Ikzelf,—en tot mijn schande zij ’t erkend,—

Was bij de ridderschap een ledigganger,

En hij ook, hoor ik, houd mij voor niets meer;

Toch zeg ik hier voor ’s konings majesteit,

Dat ik hem gaarne ’t gansche voordeel laat,

Hem door zijn grooten naam en glans verleend,

En, zoo der andren bloed dan wordt gespaard,

Met hem den strijd, man tegen man, aanvaard.

Koning Hendrik.

En, prins van Wales, dùs wagen wij uw leven;

’t Zij zoo, hoe talloos de bezwaren zijn,

Die huiv’ren doen.—Neen, goede Worcester, neen,

Ons is ons volk geliefd, zelfs die zijn ons

Nog lief, die met uw neef een dwaalspoor volgen;

En is hun mijn genade welgevallig,

Dan wordt èn hij, èn zij, èn gij, ja ieder

Op nieuw mijn vriend; ik zal de zijne zijn.

Zeg dit uw neef, en breng mij ras bericht,

Wat hij beslist! Doch, geeft hij thans niet toe,

Weet, ons verzellen straf en tuchtiging; 111

Die zullen dan haar plicht doen. Gaat nu heen.

Niets meer; want wederwoorden zijn wij moe!

Wij bieden vriendlijk aan, grijpt wijslijk toe!

Prins Hendrik.

Zij nemen het niet aan, zoo waar ik leef.

Douglas en Heetspoor zijn bijeen; die twee

Trotseeren zelfs een wereld in de waap’nen.

Koning Hendrik.

Van hier dus, ieder krijger naar zijn post;

Wij vallen daad’lijk na hun antwoord aan;

Zij God met ons, aan onze zijde is ’t recht.

Falstaff.

Hein, als gij mij in den slag op den grond ziet, en u schrijdelings over mij heen stelt, dan doet gij wel; ’t is vriendenplicht.

Prins Hendrik.

Alleen een colossus kan u die vriendschap doen. Doe uw gebed en vaarwel.

Falstaff.

Ja, ik wenschte het wel slapenstijd, Hein, en alles goed.

Prins Hendrik.

Nu, gij zijt God een dood schuldig.

Falstaff.

’t Is nog de vervaldag niet; ik zou hem ongaarne betalen voor den tijd. Wat behoef ik zoo voorkomend te wezen jegens iemand, die mij niet maant? Nu, het doet er niet toe; de eer roept mij voorwaarts. Ja, maar hoe, als de eer mij afroept bij het voorwaarts gaan? hoe dan? Kan de eer een been aanzetten? Neen. Of een arm? Neen. Of de pijn stillen van een wond? Neen. De eer is dus niet bedreven in de heelkunde? Neen. Wat is eer? Een woord. Wat is het woord eer? Lucht. Een fraaie rekening!—Wie heeft haar? Die Woensdag gestorven is. Voelt hij ze? Neen. Hoort hij ze? Neen. Is ze dus niet waar te nemen? Neen, door den doode niet. Maar leeft ze dan nooit bij de levenden? Neen. Waarom niet? De afgunst duldt dit niet.—Daarom wil ik niets van haar weten. De eer is niets dan een wapenschild; en daarmee is mijn catechismus ten einde.

Worcester.

O neen, Sir Richard, nimmer mag mijn neef

’t Genadig aanbod van den koning kennen.

Vernon.

Dit waar’ toch goed.

Worcester.

Dit waar’ toch goed. Dan waren wij verloren.

Het is volstrekt onmoog’lijk, kan niet zijn,

Dat ons de koning woord houdt, ooit mag lijden;

Wij blijven hem verdacht, hij speurt den tijd

Om dit vergrijp in andre schuld te straffen.

Ons leven lang blijft argwaan duizendoogig;

Verraad wordt nooit vertrouwd dan als de vos,

Die nooit, hoe mak, geliefkoosd, opgesloten,

Den wilden aard van zijn geslacht verzaakt.

Kijk hoe ge wilt, blijmoedig of bedrukt,

Een leven hebben we als een os op stal, 14

Hoe meer verzorgd, hoe nader bij den dood.

Mijns neefs vergrijp, ja, kan vergeten worden,

Zijn jeugd, zijn ziedend bloed is zijn verschooning,

En zelfs zijn bijnaam wordt hem tot een voorrecht:

De dolkop Heetspoor, door zijn luim beheerscht.

Zijn zonden worden mij op ’t hoofd gestapeld,

Mij en zijn vader: wij verlokten hem,

En, wat ooit hèm besmette, ’t komt van ons;

Dies boeten wij, als bron van alles, alles.

En daarom, beste neef, dat Hendrik nimmer,

Wat ook gebeur’, des konings aanbod kenn’.

Vernon.

Meld gij dan wat gij wilt; ik zal ’t beamen.

Daar komt uw neef.

Heetspoor.

Mijn oom is weer terug;—laat dus den graaf

Van Westmoreland weer vrij.—Nu, oom, wat meldt gij?

Worcester.

De koning biedt terstond den slag u aan.

Douglas.

Daag door mylord van Westmoreland hem uit.

Heetspoor.

Lord Douglas, ga, en zeg hem dit.

Douglas.

Voorwaar, dat wil ik, en van harte gaarne.

Worcester.

Geen schijn zelfs van genade toont de koning.

Heetspoor.

Gij vroegt er om? verhoede ’t God!

Worcester.

Zachtmoedig sprak ik hem van onze grieven,

En van zijn eedbreuk, dien hij door den meineed,

Dat hij geen meineed pleegde, nu verschoonde;

Verraders, muiters noemt hij ons, en wil

In ons dien naam met trotsche waap’nen gees’len.

Douglas.

Te wapen, heeren, vlug! ’k Heb koning Hendrik

Een uitdaging, die klinkt, naar ’t hoofd geworpen,

En Westmoreland, die gijz’laar was, brengt ze over;

Zij wekt onfeilbaar hem terstond ten strijd.

Worcester.

De prins van Wales trad voor des konings zetel,

En daagde, neef, u tot een tweestrijd uit. 47

Heetspoor.

O, dat aan ons het strijden waar’ vertrouwd,

En dat geen enkel man van daag moest hijgen,

Dan ik en Hendrik Monmouth! Zeg mij, zeg mij,

Hoe was zijn taal? minachtend? overmoedig?

Vernon.

Neen, bij mijn heil! in heel mijn leven hoorde ik

Geen vijand ooit bescheid’ner uitgedaagd;

Een broeder kan een broeder aldus nooden

Tot edele oef’ning en tot wapenspel.

Hij kende u iedre mannenhulde toe,

En tooide uw lof met rijke vorstentong;

Hij somde als een kroniek uw deugden op,

En noemde u altijd beter dan zijn lof,

Als waar’ die bij uw waarde schimp te reek’nen.

En,—wat als prins hem wel het schoonste stond,—

Schaamrood vermeldde hij zichzelf, en laakte

Zijn lediggaande jeugd zoo schoon en waar,

Als waar’ hij meester van een dubb’len geest,

Die, leering gevend, zelf ook leerling was.

Toen zweeg hij. Maar, dit zeg ik aan de wereld:

Spaart hem de nijd van dezen dag, dan heeft

Nooit England zulk een schoone hoop bezeten,

Om de’ overmoed der jeugd zoozeer miskend.

Heetspoor.

Gij zijt, neef, dunkt mij, door en door verliefd

Op al zijn dwaasheid; nooit heb ik gehoord

Van een’gen prins, die zulk een losbol was.

Maar zij hij wat hij wil, nog voor de nacht

Wil ik hem met een krijgsmansarm omhelzen,

Dat hij ineenkrimpt van mijn heuschen groet.

Op, op, ten strijd!—En, krijgers, vrienden, broeders,

Bedenkt gij beter, wat gij hebt te doen,

Dan ik, die niet de gaaf van ’t woord bezit,

Uw bloed kan wekken door welsprekendheid.

Bode.

Heer, daar zijn brieven voor u.

Heetspoor.

Die kan ik nu niet lezen.—

O, heeren, ’s levens duur is kort; die kortheid

Op lage wijs te spillen, waar’ te lang,

Al reed ook ’t leven op een uurwerkwijzer,

Zoodat het uit was, als een uur verscheen.

Wij treden, levend, koningen in ’t stof;

En sneven,—schoon is ’t!—als ook vorsten sneven!

En ons geweten,—rein zijn onze waap’nen,

Wanneer het doel gerecht is, dat ze voert.

Bode.

Heer, wees gereed; de koning rukt daar aan. 90

Heetspoor.

Ik dank hem, dat hij mij tot zwijgen noopt,

Want praten is mijn zaak niet. Nog slechts dit:—

Doe elk wat hij vermag! En hier trek ik

Een zwaard, dat ik op heden verven wil

Door ’t beste bloed, dat ik kan tegentreden

Bij ’t hach’lijk spel van dezen heeten dag.

Nu:—Espérance! Percy! en vooruit!—

Klinkt, oorlogs edele instrumenten, lustig!

Laat ons bij die muziek elkaar omarmen!

Want, hemel tegen aarde! er zijn er hier,

Die nooit meer zulk een groet elkander brengen.

Blunt.

Hoe heet gij, die aldus mij in den strijd

Den weg versperren komt? Wat eere zoekt gij

Dus op mijn hoofd?

Douglas.

Dus op mijn hoofd? Verneem, mijn naam is Douglas,

En ik bestook u in den strijd aldus,

Omdat ik hoor, dat gij een koning zijt.

Blunt.

Dan hebt gij goed gehoord.

Douglas.

Duur heeft Lord Stafford heden zijn gelijk’nis

Op u gekocht; in ùw plaats, koning Hendrik,

Heeft hèm dit zwaard geveld; zoo doet het u,

Tenzij gij u aan mij gevangen geeft.

Koning Hendrik.

Ik bid u, Hendrik,

Verlaat het slagveld, want gij bloedt te sterk.—

Lord John van Lancaster, ga gij met hem.

Prins John.

Ik niet, mylord; dan moet ikzelf eerst bloeden.

Prins Hendrik.

Ik bid uw majesteit, spoed u naar voren;

Licht wekt uw afzijn onrust bij uw vrienden.

Koning Hendrik.

Dat wil ik doen.—

Lord Westmoreland, leid gij hem naar zijn tent.

Westmoreland.

Kom dan, mylord, ik leid u naar uw tent.

Prins Hendrik.

Mij leiden, Heer? Ik heb uw hulp niet noodig;

Verhoede God, dat om een lichte schram

De prins van Wales een veld als dit verlaat,

Waar roodgekleurd in ’t stof onze adel ligt,

En ’t oproer om het bloedbad triumfeert!

Prins John.

Te lang gerust reeds.—Kom, neef Westmoreland;

Plicht roept ons op naar ginds; om Gods wil, kom.

Prins Hendrik.

Bij God, gij deedt mij dwalen, Lancaster;

Zoo hoog had ik uw krijgsdeugd niet geschat:

’k Had, John, u vroeger als een broeder lief;

Thans maakt ge deel uit van mijn eigen ziel.

Koning Hendrik.

Ik zag, hoe hij Lord Percy zich van ’t lijf hield,

En dat zoo kloek en rustig, als ik nooit

Van zulk een onvolwassen krijger wachtte.

Prins Hendrik.

O, deze knaap leent allen moed en vuur.

Douglas.

Alweer een koning!

Zij groeien telkens uit als Hydrakoppen.

Ken mij als Douglas, voor een elk verderflijk,

Die deze kleuren draagt.—Spreek, wie zijt gij,

Die naar den schijn een koning wezen wilt?

Koning Hendrik.

De koning zelf, wien ’t, Douglas, innig grieft,

Dat gij zoo vele van zijn schimmen aantroft,

En niet den koning zelf. Ik heb twee knapen,

Die Percy en uzelf op ’t slagveld zoeken;

Doch nu ’t geluk aan mij u tegenvoert,

Zal ik den strijd beproeven; weer u dus. 34

Douglas.

Ik vrees, dat gij ook weer een namaak zijt,

Schoon gij, voorwaar, u voordoet als een koning;

Doch wie gij zijt, mijn zijt gij, dit bezweer ik;

En zóó maak ik u mijn.

Prins Hendrik.

Houd thans het hoofd omhoog, gij snoode Schot,

Of nu, of nimmermeer! want in mijn kling

Zijn Shirley’s, Blunt’s en Stafford’s wakk’re geesten;

Het is de prins van Wales, die u bedreigt,

Die nooit belooft, dan als hij wil betalen.

(Zij vechten; Douglas vlucht.)

Houd moed, mijn vorst; hoe gaat het uw genade?—

Sir Nic’laas Gawsey heeft om hulp gevraagd,

En Clifton ook; ik spoed mij nu tot Clifton.

Koning Hendrik.

Neen, blijf en rust een oogwenk!

Herwonnen hebt gij uw verloren achting,

En door de redding, die gij mij daar bracht,

Getoond, dat u mijn leven wel iets waard is.

Prins Hendrik.

O God, zij deden mij te gruw’lijk onrecht,

Die zeiden, dat ik haakte naar uw dood.

Als dit zoo was, behoefde ik Douglas’ hand,

Die u bedreigde, slechts niet af te wenden,

Want die had wis uw levenstijd voleind,

Zoo snel als een’ge moorddrank het vermocht,

En zóó uw zoon verraderswerk bespaard.

Koning Hendrik.

IJl gij naar Clifton; ik wil zelf naar Gawsey.

Heetspoor.

Zie ik het wel, dan zijt gij Hendrik Monmouth.

Prins Hendrik.

Gij spreekt, als wilde ik mijnen naam verlooch’nen.

Heetspoor.

Mijn naam is Hendrik Percy.

Prins Hendrik.

Mijn naam is Hendrik Percy. Nu, dan zie ik

Een overdapp’ren muiter van dien naam.

Ik ben de prins van Wales; en waan niet, Percy,

Dat gij nog een’gen roem meer met mij deelt;

Twee sterren loopen niet in éénen kring,

En ’t eenig England duldt geen dubbelrijk

Van Hendrik Percy en den prins van Wales.

Heetspoor.

Dit zal ’t niet doen, want, Hendrik, ’t uur is daar, 68

Dat een van ons bezwijkt; en waar’, God gave ’t!

Uw wapenroem zoo groot nu als de mijne!

Prins Hendrik.

Ik maak hem grooter, eer ik van u scheide,

En iedere eer, die op uw helm ontluikt,

Ik pluk en vlecht ze tot een krans voor mij.

Heetspoor.

Niet langer duld ik zulk een ijd’le taal.

Falstaff.

Goed zoo, Hein! er op los, Hein!—

Nu, dat is geen kinderspel, dat verzeker ik u.

Heetspoor.

O Hendrik! gij berooft mij van mijn jeugd!

Ik draag ’t verlies van ’t broze leven lichter,

Dan dien mij afgewonnen grootschen roem;

Dit wondt mijn geest, meer dan uw zwaard mijn vleesch;—

Maar, ja, de geest is slaaf van ’t leven, ’t leven

De nar des tijds; de tijd, die alles schouwt,

Loopt zelf ten eind. O, ’k zou als ziener spreken,

Als niet de kille, zware hand des doods[510]

Den mond mij sloot.—Neen, Percy, gij zijt stof,

En spijs voor—

Prins Hendrik.

Voor wormen, wakk’re held! Vaarwel, groot hart!—

Wat krimpt gij in, gij slechtgeweven eerzucht!

Dit lichaam achtte, toen ’t een geest bevatte,

Zich door een koninkrijk te nauw begrensd;

Nu zijn twee schreden van den minsten grond

Ruim groot; deze aarde, die u, doode, draagt,

Draagt levend geen zoo kloeken edelman.

Als gij mijn vriendlijkheid gevoelen kondt,

Zou ik mijn eerbetoon zoo warm niet uiten:—

Thans dekk’ mijn veldtooi uw verminkt gelaat,

En danken wil ik, namens u, mijzelf,

Dat ik die schoone, teed’re hulde u bracht.

Vaarwel, en neem uw lof met u ten hemel!

Uw schande zij met u ter aard besteld,

En worde ook in uw grafschrift niet vermeld!—

(Hij ontwaart Falstaff op den grond.)

Wat! oude vriend! behield u al dit vleesch

Geen sprankje leven? Arme Hans, vaarwel!

’k Had beter nog een beet’ren man ontbeerd.

Ja, uw verlies waar’ mij een bitt’re smart,

Zat lust tot ijdel doen mij diep in ’t hart.

Hoe menig edel hert vandaag mocht vallen,

Gij zijt gewis het zwaarste wild van allen.

Lig, tot ik mij om u te ontweien spoed,

Hier naast den eed’len Percy in uw bloed. 110

Falstaff

(opstaand). Ontweien! als gij mij vandaag ontweidt, geef ik u verlof mij in te zouten, ja, en morgen op te eten ook. Alle duivels! het was tijd een schijn te worden, of die woedende dolkop van een Schot had mij schot en lot laten betalen. Een schijn? Neen, dat is een leugen, ik ben geen schijn; maar sterven, dat is een schijn te worden, want hij is maar de schijn van een mensch, die het leven niet heeft van een mensch; maar de schijn te zijn van den dood, om daardoor in het leven te blijven, dat is niet een schijn zijn, maar inderdaad het ware en volkomen beeld van het leven. Het beste deel van de dapperheid is voorzichtigheid; en door dat beste deel heb ik mijn leven gered.—Verduiveld, ik ben nog bang voor dien buskruit-Percy, al is hij nu dood. Wat! als hij ook eens een schijn was, en weer opstond? Op mijn woord, ik vrees, dat hij de beste schijn van ons tweeën zou blijken. Daarom wil ik hem onschadelijk maken, ja, en ik wil zeggen, dat ik hem verslagen heb. Waarom zou hij niet even zoo goed kunnen opstaan als ik? Niets kan mij logenstraffen dan oogen, en niemand ziet mij; daarom, man, (Hij brengt hem een dolksteek toe.) met een nieuwe wond in de dij gaat gij nu met mij mee.

Prins Hendrik.

Nu, broeder John, gij hebt uw maagdlijk zwaard

Recht dapper ingewijd.

Prins John.

Recht dapper ingewijd. Stil! wie is dat?

Gij zeidet toch, die vette man was dood?

Prins Hendrik.

Ja, zeker, ’k zag hem dood,

Bebloed en ademloos in ’t stof.—

Zijt gij in leven, of is ’t hier verbeelding,

Die met onze oogen spot? Ik bid u, spreek!

Ons oog is onbetrouwbaar zonder ’t oor;

Gij zijt niet wat gij schijnt.

Falstaff.

Neen, dat is zeker, een dubbele man ben ik niet; maar als ik niet Hans Falstaff ben, wil ik Hans Worst heeten. Daar is Percy; (Hij werpt het lijk neder.) als uw vader mij de een of andere eer wil aandoen, goed; zoo niet, dan mag hij den volgenden Percy zelf ombrengen. Ik verwacht graaf of hertog te worden, dit kan ik u verzekeren.

Prins Hendrik.

Wat! Percy doodde ikzelf en zag u dood. 147

Falstaff.

Gij? waarlijk?—Heere, Heere, wat is deze wereld aan den leugen verslaafd!—Ik geef u toe, ik lag op den grond, geheel buiten adem, en hij desgelijks, maar wij stonden beiden op hetzelfde oogenblik op, en vochten een goed uur, op de torenklok van Shrewsbury af. Wil men mij gelooven, goed; zoo niet, dan valle de zonde op het hoofd van hen, die de dapperheid moesten beloonen. Ik sterf er op, dat ik hem deze wond in de dij heb toegebracht; als de man maar in leven was, en dit durfde loochenen, duivels! dan zou ik hem een stuk van mijn zwaard te eten geven.

Prins John.

Dit is het vreemdst verhaal, dat ik ooit hoorde.

Prins Hendrik.

Dat is de vreemdste snuiter, broeder John.—

Kom, neem weer fier uw pakje op den rug;

Voor mijn deel, brengt een leugen u in gunst,

Dan wil ik die met schoone taal vergulden.

(Trompetgeschal tot terugroeping van het slagveld.)

Daar is ’t verzamelsein; de dag is ons.

Kom, broeder, nu naar ’t hoogste deel van ’t veld,

En zien wij, wie der vrienden leeft, wie viel.

Falstaff.

Ik wil hen daar volgen, zooals zij zeggen, voor mijn belooning. Die mij beloont, dien loone God! Als ik grooter word, wil ik kleiner worden; want ik wil purgeeren, en de sek opgeven en ordelijk leven, zooals het een edelman betaamt.

Koning Hendrik.

Zoo vond rebellie nog altoos haar straf.—

Gij boosgezinde Worcester, boden wij

Genadig niet aan allen vrede en vriendschap?

En hebt ge ons aanbod niet geheel verdraaid?

’t Vertrouwen van uw neef geheel misbruikt?

Drie ridders, die aan onze zijde vielen,

Een edel graaf en menig ander krijger

Waar’ tot dit uur in leven,

Zoo ge als waar christen tusschen beide legers

Een ware boodschap over hadt gebracht.

Worcester.

Tot wat ik deed, dreef mij mijn veiligheid,

En ik aanvaard gelaten wat mij wacht,

Daar ’t onafwendbaar op mij nederstort.

Koning Hendrik.

Voert Worcester heen, en Vernon ook, ter dood;—

Der andren schuld zij nader overwogen.

(Worcester en Vernon af, door een Wacht begeleid.)

Hoe staat het op het slagveld?

Prins Hendrik.

Heer, de eed’le Schot, Lord Douglas, toen hij zag,

Dat zich de krijgskans tegen hem gekeerd had,

Dat de eedle Percy dood was, en al ’t volk

Vol schrik aan ’t vluchten, vlood ook zelf, maar werd

Bij ’t vallen van een heuvel zoo gekneusd,

Dat wij hem grepen. Zoo bevindt zich Douglas

Thans in mijn tent, en ik verzoek uw hoogheid:

Geef hem in mijne macht.

Koning Hendrik.

Geef hem in mijne macht. Van harte gaarne.

Prins Hendrik.

Dan, broeder John van Lancaster, zij nu

Deze eervolle edelmoedigheid ùw taak:

Ga tot Lord Douglas, meld hem, dat hij vrij

Kan gaan, waarheen hij wil, en zonder losgeld;

Zijn moed, waar onze helmen van getuigen,

Heeft ons geleerd, hoe zulke grootsche daden

Ook in den vijand te vereeren zijn.

Prins John.

Dank voor dit schoon verleenen van genâ,

Dat ik onmidd’lijk overbrengen ga.

Koning Hendrik.

Dan blijft te doen, dat we onze macht verdeelen.—

Gij, mijn zoon John en neef van Westmoreland,

Trekt op naar York met allen denkb’ren spoed,

Northumberland en den aartsbisschop tegen,

Die ijv’rig, hoor ik, zich ten strijde rusten.

Ikzelf, zoon Hendrik, trek met u naar Wales,

Om met Glendower en Mortimer te kampen.

Gedempt is ras het oproer in dit land,

Als nog een dag als deze ’t overmant;

Schoon werd op heden onze taak begonnen;

Dies niet gerust, eer alles is gewonnen.

Lord Bardolf.

Wie heeft de wacht hier? hei!

(De Portier opent de poort.)

Wie heeft de wacht hier? hei! Waar is de graaf?

Portier.

Wien heb ik aan te melden?

Lord Bardolf.

Wien heb ik aan te melden? Zeg den graaf,

Dat hier lord Bardolf staat en op hem wacht.

Portier.

Zijn lordschap doet een wand’ling in den tuin;

Gelief, heer, aan den ingang daar te kloppen,

Dan opent hij u zelf.

Lord Bardolf.

Dan opent hij u zelf. Daar komt de graaf.

Northumberland.

Wat nieuws, lord Bardolf, brengt ge? Thans moet elke

Minuut de moeder van een krijgsdaad zijn.

De tijd is woest, de tweedracht als een paard,

Verhit door weeldrig voêr; zij rukt zich los,

En rent nu alles neder. 11

Lord Bardolf.

En rent nu alles neder. 11 Eed’le graaf,

Ik breng u zeker nieuws van Shrewsbury.

Northumberland.

Als God wil, goed.

Lord Bardolf.

Zoo goed het hart kan wenschen.

De koning is schier tot den dood gewond,

En, door het goed geluk uws zoons, Prins Hendrik

Op ’t slagveld zelf gedood, de beide Blunts

Door Douglas’ hand verslagen; voorts: Prins John

En Westmoreland en Stafford zijn gevloden;

Prins Hendriks spekbuik, ’t loggerschip Sir John,

Gevang’ne van uw zoon. O, zulk een dag,

Zoo schoon bevochten, doorgezet, gewonnen,

Heeft nooit, sinds Caesars glorievollen tijd,

Een eeuw vereeuwigd. 23

Northumberland.

Doch hoe weet gij ’t? komt gij

Van Shrewsbury? hebt gij den strijd aanschouwd?

Lord Bardolf.

Ik sprak, mylord, een ooggetuige, een man

Van stand en goeden naam; hij kwam van daar,

En stond volkomen voor de waarheid in.

Northumberland.

Daar komt mijn dienaar Travers, dien ik Dinsdag

Heb uitgezonden om mij nieuws te brengen.

Lord Bardolf.

Mylord, ik reed hem onderweg voorbij;

Geen andre zekerheid verschaft hij u,

Dan die hij mij misschien kan navertellen.

Northumberland.

Nu, Travers, welk een goed bericht brengt gij?

Travers.

Mylord, Sir John Umfrevile deed mij keeren

Met blijde tijding, en reed door, veel beter

Dan ik bereden. Weldra kwam mij spoorslags

Een heer op zij, schier uitgeput van ’t jagen,[520]

En liet zijn bloedig ros op adem komen.

Hij vroeg den weg naar Chester, en ik vorschte

Bij hem, wat nieuws er was van Shrewsbury.

Hij zeide: de opstand had daar geen geluk,

Des jongen Hendrik Percy’s spoor was koud.

Toen vierde hij zijn edel ros den teugel,

En stiet, vooroverbuigend, ’t arme dier

De scherpe hielen in het hijgend lijf

Tot aan den spoorknop; ijlings vloog hij heen,

En scheen den weg al rennend te verslinden,

Geen verder vragen wachtend.

Falstaff.

Wel, jongen, gij reus, wat zegt de dokter van mijn water?

Page.

Hij zeide, heer, dat het water zelf een goed en gezond water was, maar dat de persoon, van wien het was, allicht meer kwalen kon hebben, dan hijzelf wist.

Falstaff.

Menschen van allerlei slag stellen er een eer in, met mij te gekscheren. Het brein van die dwaas samengestelde klei, die mensch heet, is niet in staat iets uit te denken, wat tot [522]lachen dient, dan wat ik uitdenk, of wat over mij wordt uitgedacht; ik heb niet alleen geest in mijzelf, maar ben ook oorzaak, dat andere menschen geestig zijn. Ik ga hier voor u uit als een zeug, die al haar biggen heeft doodgedrukt op één na. Als de Prins u om eenige andere reden bij mij in dienst heeft gegeven, dan om bij mij af te steken, nu, dan ben ik een onnoozele bloed. Gij verwenscht alruintje, gij deugt veel beter om op mijn muts gestoken te worden, dan om mijn hielen te volgen. Nog nooit heb ik een agaatmannetje tot dienaar gehad, maar ik zal u niet zetten in goud of in zilver, maar in voddige kleedingstukken en u zoo aan uw meester terugzenden, als een juweel voor dezen juvenis, dezen prins, uw meester, wiens kin nog niet vlug is. Mij zal eer een baard in het holle van mijn hand groeien, dan hij er een op de wangen krijgt, en toch heeft hij het hart te beweren, dat zijn gezicht een kronengezicht is. Nu, de lieve God kan zijn gezicht afmaken als hij wil, er is nog geen haar aan bedorven; voor hem mag zijn gezicht een kroon of zoo waard zijn, voor een barbier niet; die zal er nooit een paar oortjes aan verdienen. En toch kraait hij, alsof hij aldoor zich man had genoemd, sinds zijn vader jonggezel was. Een prinselijke genade kan hij zijn en blijven, maar bij mij is hij bijna uit de genade, dat kan ik hem verzekeren.—Wat zeide baas Dombledon van het satijn voor mijn korten mantel en mijn pofbroek? 34

Page.

Hij zeide, heer, dat gij hem een beteren borg moest stellen dan Bardolf; zijn schuldbekentenis en de uwe wilde hij niet aannemen; die waarborg beviel hem niet.

Falstaff.

Dat hij verdoemd zij als de rijke man! en dat zijn tong nog heeter brande!—Zoo’n hondsvot van een Achitofel! zoo’n schoftige ja-waarachtig-schelm! een man van stand aan den praat te houden, en dan op een borgtocht te staan! Die kortharige hondsvotten dragen tegenwoordig niet anders dan hooge schoenen, en sleutelbossen aan den gordel, en als een man zich verwaardigt, eerlijk bij hen te borgen, dan komen zij en eischen een borgtocht. Ik liet mij al zoo lief rattenpoeder in den mond steken, dan dat zij mij dien stoppen met een borgtocht. Ik wachtte, zoo waar ik ridder ben, dat hij mij vijfendertig ellen satijn zou sturen, en hij stuurt mij een borgtocht! Nu, laat hem maar gerust slapen met zijn borgtocht; want hij heeft den hoorn des overvloeds en de lichtheid van zijn vrouw schijnt er doorheen; en toch, hij kan niet zien, al heeft hij zijn eigen lantaarn om hem te lichten.—Waar is Bardolf?

Page.

Hij is naar Smithfield, om voor uw edelheid een paard te koopen.

Falstaff.

Ik kocht hèm in de Paulskerk, en hij wil mij een paard te Smithfield koopen; als ik nu nog een vrouw uit een knip kon krijgen, was ik bediend, beknold en bewijfd.

Page.

Heer, daar komt de Lord, die den Prins liet inrekenen, omdat hij hem ter zake van Bardolf geslagen had.

Falstaff.

Stil, achter mij aan; ik wil hem niet zien.

Opperrechter.

Wie is het, die daar gaat?

Dienaar.

Falstaff, om uw edelheid te dienen.

Opperrechter.

Die in den straatroof betrokken was?

Dienaar.

Dezelfde, Mylord; maar sedert heeft hij zich bij Shrewsbury goed gekweten, en nu; naar ik hoor, gaat hij met een commando naar den prins John van Lancaster.

Opperrechter.

Wat! naar York? Roep hem terug.

Dienaar.

Sir John Falstaff!

Falstaff.

Jongen, zeg hem, dat ik doof ben.

Page.

Gij moet harder spreken; mijn meester is doof. 79

Opperrechter.

Ja, dat geloof ik, doof voor al wat goed is.—Ga, trek hem aan de mouw; ik moet hem spreken.

Dienaar.

Sir John,—

Falstaff.

Wat! een jonge kerel, en bedelen! Zijn er geen oorlogen? is er geen dienst te nemen? kan de koning geen onderdanen gebruiken? hebben de oproerlingen geen soldaten noodig? Al is het een schande, ergens anders dan aan de eene zijde te staan, bedelen is nog erger schande dan aan de slechtste zijde te staan, al ware die ook nog slechter, dan de naam oproer uitdrukken kan!

Dienaar.

Gij vergist u in mij, heer.

Falstaff.

Wel, kerel, heb ik dan gezegd, dat gij een eerlijk man zijt? Mijn ridderschap en soldateneer ter zijde gezet, zou ik een logen verteld hebben om aan te stikken, als ik dit gezegd had.

Dienaar.

Ik bid u, heer, zet dan uw ridderschap en soldateneer ter zijde, en laat ik u zeggen, dat gij een leugen vertelt om aan te stikken, als gij zegt, dat ik iets anders ben dan een eerlijk man.

Falstaff.

Ik u zoo iets laten zeggen? Ik ter zijde zetten, wat met mij vergroeid is? Als ik [523]u toelaat zoo iets te zeggen, hang mij dan op; en als gij het uzelf toeliet, dan zou het beter voor u wezen, al opgehangen te zijn. Gij jaagt op ’t valsche spoor! pak je voort!

Dienaar.

Mylord wil u spreken, heer.

Opperrechter.

Sir John Falstaff, een woord met u.

Falstaff.

Mijn waarde heer!—God beware uwe lordschap in goede gezondheid! Het verheugt mij, uwe lordschap buitenshuis te zien; ik had hooren zeggen, dat uwe lordschap ziek was; ik hoop, dat uwe lordschap niet zonder verlof uitgaat. Uwe lordschap is wel is waar de jeugd nog niet geheel voorbij, maar heeft toch reeds een kleinen bijsmaak van ouderdom, een zweem van de pekel des tijds, en ik smeek dus need’rig uwe lordschap, uw gezondheid allerzorgvuldigst in acht te nemen. 119

Opperrechter.

Sir John, ik heb om u gezonden vóór uw tocht naar Shrewsbury.

Falstaff.

Als uwe lordschap het vergunt,—ik hoor, dat zijne majesteit in eenigszins gedrukte stemming uit Wales is teruggekomen.

Opperrechter.

Ik spreek niet van zijne majesteit.—Gij hebt niet willen komen, toen ik om u zond.

Falstaff.

En ik hoor bovendien, dat zijne majesteit een tikje heeft gehad van die oude hondsche apoplexie.

Opperrechter.

God schenke hem beterschap!—Ik bid u, ik wensch met u te spreken.

Falstaff.

Als uwe lordschap het vergunt, die apoplexie is, als ik het wel heb, een soort van lethargie, een soort van slaperigheid in het bloed, een hondsche tinteling.

Opperrechter.

Wat praat gij mij daarvan? laat het zijn wat het wil.

Falstaff.

Het heeft zijn oorsprong in veel kommer, in diep denken en overspanning van de hersens. Ik heb de oorzaak van die uitwerkselen in Galenus gelezen; het is een soort van doofheid.

Opperrechter.

Ik geloof, dat gij met die kwaal behept zijt, want gij hoort niet, wat ik u zeg.

Falstaff.

O zeer goed, mylord, zeer goed; veeleer ben ik, met uw verlof, geplaagd met de ziekte van niet te luisteren, de kwaal van niet op te letten.

Opperrechter.

Een tuchtiging aan uw enkels zou de oplettendheid van uw ooren beter maken; en ik zou er niet tegenop zien, uw arts te worden.

Falstaff.

Ik ben zoo arm als Job, mylord, maar zulk een lijdzaam lijder zou ik niet zijn. Uwe lordschap kan mij den drank der gevangenschap opdringen; maar of ik als lijder uw voorschriften zou opvolgen, daarover kan de wijze wel een grein van een scrupel koesteren, ja geheel scrupuleus zijn.

Opperrechter.

Ik heb om u gezonden, dat ik u wilde spreken, toen er dingen waren, die uw lijf en leden raakten.

Falstaff.

Op raad van een in de wetten van het land doorkneden raadsman ben ik niet gekomen.

Opperrechter.

Nu, de waarheid is, Sir John, dat gij in groote losbandigheid leeft.

Falstaff.

Die een gordel als de mijne moet omgespen, kan hem niet strak aanhalen.

Opperrechter.

Uw middelen zijn zeer klein en uw vertering is zeer groot.

Falstaff.

Ik wenschte wel, dat het andersom was. Ik wenschte, dat mijn inkomsten zeer groot waren, en mijn middel middelmatig.

Opperrechter.

Gij hebt den jongen prins op den verkeerden weg gebracht. 163

Falstaff.

De jonge prins heeft mij op den verkeerden weg gebracht; ik ben de dikke blindeman en hij is mijn hond.

Opperrechter.

Nu, ik wil een pas gesloten wond niet openscheuren. Uw diensten op den dag van Shrewsbury hebben uw streken in de nacht bij Gadshill een weinig verguld. Gij moogt het aan de onrustige tijden danken, dat men u in rust laat met die aanklacht.

Falstaff.

Mylord,—

Opperrechter.

Wij willen het er bij laten, maar laat gij het er ook bij! maak geen slapenden wolf wakker!

Falstaff.

Een wolf wakker te maken, is al even erg als een vos te ruiken.

Opperrechter.

Denk, gij zijt als een kaars, waar de beste helft van is opgebrand.

Falstaff.

Een groote feestkaars, mylord, van louter vet; ik kan ook zeggen van was, want mijn wasdom zou het bevestigen.

Opperrechter.

Ieder wit haar op uw gezicht moest getuigenis afleggen van waardigheid.

Falstaff.

En het getuigt van baardigheid, baardigheid, baardigheid.

Opperrechter.

Gij vergezelt den prins overal als zijn kwade engel.

Falstaff.

Dat niet, mylord; een kwade engel is te licht; en ik hoop, dat ieder, die mij ziet, mij voor volwichtig zal aannemen; en toch, ik moet het erkennen, ben ik in sommige opzichten niet geldig genoeg, niet genoeg in tel. De deugd is in deze kruidenierstijden zoo weinig in aanzien, dat echte dapperheid berenhoeder moet worden. Scherpzinnigheid wordt tot een tapper gemaakt en moet haar vlug vernuft aan het optellen van rekeningen verspillen; en alle andere gaven, die den mensch verleend zijn, worden door de boosaardigheid dezer tijden zoo verknoeid, dat zij geen kruisbezie meer waard zijn. Gijlieden, die oud zijt, hebt geen oog voor de talenten van ons, die jong zijn; gij meet de hitte van onze lever naar de bitterheid van uw gal af; en wij, die in de vaag zijn der jeugd, zijn, ik moet het erkennen, aartsguiten.

Opperrechter.

Durft gij uw naam op de lijst der jeugd zetten, gij, die met alle kenmerken van ouderdom geteekend zijt? Hebt ge niet een vochtig oog, een droge hand, gele wangen, een witten baard, een afnemend been en een toenemenden buik? Is uw stem niet gebroken, uw adem kort, uw kin dubbel, uw verstand simpel, en alles om en in u aan het verouderen? en wilt gij toch nog jong heeten? Foei, foei, foei, Sir John! 209

Falstaff.

Mylord, ik werd, tegen drie uren na den middag, met een wit hoofd en een tamelijk rond buikje geboren. Wat mijn stem betreft, die heb ik door toejuichingen en het zingen van lofzangen bedorven. Verder mijn jeugd bewijzen wil ik niet; de waarheid is, dat ik alleen oud ben in verstand en doorzicht, en wie met mij om een duizend mark luchtsprongen wil maken, moge mij het geld leenen en dan toezien. Wat de oorveeg betreft, die de Prins u gegeven heeft, die gaf hij als een ruwe prins, en gij hebt die ontvangen als een verstandig edelman. Ik heb hem er duchtig over onderhouden, en de jonge leeuw doet boete, wel is waar niet in zak en assche, maar in oude sek en nieuw atlas.

Opperrechter.

Nu, God geve den Prins een beter makker!

Falstaff.

God geve den makker een beteren prins! Ik kan niet van hem afkomen.

Opperrechter.

Nu, de koning heeft u en prins Hendrik gescheiden. Gij trekt, naar ik hoor, met prins John van Lancaster tegen den aartsbisschop en den graaf van Northumberland op.

Falstaff.

Ja, dat heb ik aan uw lieve zoete wijsheid te danken. Maar gij moogt wel bidden, gij allen, die jonkvrouw Rust te huis blijft kussen, dat onze legers niet een heeten dag samen te doorstaan hebben; want bij God in den hemel, ik neem slechts twee hemden mee, en ben niet van plan, mij buitengewoon in het zweet te vechten. Als het een heete dag wordt en ik zwaai dan iets anders dan mijn flesch, dan wil ik nooit meer met blaasjes spuwen. Geen gevaarvolle onderneming kan het hoofd opsteken, of ik word er op afgestuurd. Nu, ik kan niet eeuwig duren. Maar het is altijd een gril van ons Engelsch volk geweest, als zij iets goeds hebben, het voor alles te gebruiken. Als gij volstrekt wilt volhouden, dat ik een oud man ben, dan moest men mij rust gunnen. Gave God, dat mijn naam bij den vijand niet zoo geducht ware als hij is, ik wierd liever van roest geheel verteerd, dan tot niets afgeschuurd door eeuwigdurende beweging.

Opperrechter.

Nu, houd u goed, houd u goed, en God zegene uw onderneming!

Falstaff.

Wil uwe lordschap mij een duizend pond leenen voor mijn uitrusting? 251

Opperrechter.

Geen penning, geen penning! Gij staat niet vast genoeg op uw beenen, om zooveel pond te dragen. Vaarwel; breng mijn groeten over aan mijn neef Westmoreland.

Falstaff.

Eer ik dat doe, laat ik mij liever met een driemansmoker een knip voor mijn neus geven. Een mensch kan even zoo weinig ouderdom en gierigheid van elkander houden, als iemand jonge leden en liederlijkheid; maar de jicht plaagt den een, en de Fransjesziekte knijpt die anderen, en zoo komen beide levenstrappen mijn verwenschingen voor.—Jongen!

Page.

Heer?

Falstaff.

Hoeveel geld is er in mijn beurs?

Page.

Zeven groot en twee penningen.

Falstaff.

Ik weet geen middel tegen die uittering van de beurs; borgen rekt en rekt de ziekte, maar de kwaal is ongeneeslijk.—Ga, breng dien brief aan mylord van Lancaster, dezen aan den Prins en dien aan de oude juffrouw Ursula, aan wie ik beloofd heb, dat ik haar zou trouwen, week op week, sinds ik het eerste witte haar op mijn kin bespeurde. Vlug! je weet, waar je mij kunt vinden. (De Page af.)—Dat de Fransjesziekte die jicht knijpe! Of de jicht die Fransjesziekte! want één van beide speelt den schelm met mijn grooten teen. Het doet er niets toe, of ik hink; ik heb den oorlog, [525]om er een kleurtje aan te geven, en mijn pensioen wordt er des te rechtmatiger door. Een goede kop maakt van alles gebruik, en ik wil met mijn kwalen zaken doen.

Aartsbisschop.

Thans kent gij onze taak en onze middelen;

En, eed’le vrienden, nu bid ik u allen,

Zegt vrij, wat gij van ons vooruitzicht denkt;—

Vooreerst, lord maarschalk, wat zegt gij er van?

Mowbray.

Dat onze krijg gegrond is, geef ik toe;

Doch gaarne ontving ik meerder zekerheid,

Dat wij, met onze midd’len, ’t kunnen wagen,

Met stout en dreigend voorhoofd en met kracht,

De macht des konings te gemoet te treden.

Hastings.

Wij hebben naar de monsterrollen reeds

Een vijfentwintigduizend flinke krijgers,

En hoop op veel versterking, door den steun

Des machtigen Northumberland’s, wiens borst

Van vuur, door krenkingen ontstoken, gloeit.

Lord Bardolf.

Dus is, Lord Hastings, nu de ware vraag,

Of onze vijfentwintigduizend man

Volstaan, ook zonder Lord Northumberland.

Hastings.

O, mèt hem stellig. 18

Lord Bardolf.

O, mèt hem stellig. 18 Dit is juist de zaak;

Want, achten wij ons zonder hem te zwak,

Dan raad ik, dat wij niet te verre gaan,

Aleer zijn bijstand werkelijk ons gewordt;

Want bij een plan van zulk een bloedig uitzicht

Moet reek’nen, bouwen op onzeek’re hulp,

Moet hopen, gissen uitgesloten zijn.

Aartsbisschop.

Zeer juist, Lord Bardolf; want de jonge Heetspoor

Was juist in dit geval bij Shrewsbury.

Lord Bardolf.

Geheel, mylord; hij voedde zich met hoop,

Met de’ ijdlen klank van toegezegden bijstand,

Zich vleiend met het droombeeld eener macht,

Die minder bleek zelfs dan zijn minste raming;

Zoo, met des waanzins stouten overmoed,

Bracht hij zijn krijgers in den dood, en sprong

Zelf met gesloten oogen in ’t verderf.

Hastings.

Maar, met verlof, waarschijnlijkheid te wegen,

En hoop te voeden, heeft nog nooit geschaad.

Lord Bardolf.

Toch wel, indien de krijg, zooals ’t nu is,

Een reeds begonnen zaak, een werk op gang,

Van hoop moet leven; ’t is, alsof we in Maart

De knoppen zien verschijnen; voor hun rijpen

Geeft hoop min zekerheid, dan vrees het doet,

Dat vorst ze dooden zal. Vóór wij gaan bouwen,

Bezien wij eerst het erf, en teek’nen ’t plan;

En, als wij de gedaante zien van ’t huis,

Dan ramen wij de kosten van den bouw;

En zijn die al te hoog voor onze midd’len,

Wat doen wij dan? Op nieuw een plan ontwerpen,

Met minder kamers, of, in ’t ergst geval,

Zien wij van ’t bouwen af. Zoo moeten wij

Veel meer in dit groot werk, dat schier een rijk

Moet nederrijten en een nieuw rijk stichten,

De plaats, de ligging en het plan beschouwen,

Het eens zijn, hoe wij alles stevig gronden,

Bouwmeesters vragen, onze midd’len kennen,

Of zij volstaan om zulk een werk te wagen,

Elk tegenstander kunnen keeren; anders

Versterken wij ons met papier en cijfers,

Met menschennamen slechts en niet met menschen,

Als iemand, die een plan maakt van een huis,

Ver boven zijn vermogen, ’t bouwt ter helfte,

Het opgeeft, en zijn stukwerk-kostlijkheid

Aan ’t weenend zwerk als naakte speelpop laat,

Aan ’s barren winters will’keur als een buit.

Hastings.

Gesteld, de hoop, die nu zooveel belooft, 63

Bleek doodgeboren, en wij hadden nu

Den laatsten man reeds, die te wachten is,

Dan acht ik onze macht nog sterk genoeg,

Om, zonder meer, den koning ’t hoofd te bieden.

Lord Bardolf.

Zijn macht is ook slechts vijfentwintigduizend?

Hastings.

Voor ons niet meer, zelfs niet zooveel, lord Bardolf.

Hij moet die, om der tijding woeling, deelen

In drieën: één deel moet de Franschen staan;

Eén Owen Glendower; en dus, één derde slechts

Kan ons bestrijden. Dit dus splitst den koning,

Reeds zwak, in drieën; en zijn koffers klinken

Van bedelarmoê en van leegheid hol.

Aartsbisschop.

Dat hij die drie gedeelten samentrekt,

En met zijn gansche macht op ons zich werpt,

Valt niet te duchten.

Hastings.

Valt niet te duchten. Deed hij dat, dan ware

Zijn rug ontbloot, en dit, nu Welsch- en Franschman

Hem aan de hielen bast;—neen, ducht dit niet.

Lord Bardolf.

Wie, denkt gij, voert zijn leger tegen ons?

Hastings.

De prins van Lancaster, met Westmoreland;

Hijzelf rukt op naar Wales met Hendrik Monmouth;

Doch wie voor hem de Franschen tegentrekt,

Kwam ik nog niet te weten.

Aartsbisschop.

Kwam ik nog niet te weten. Voorwaarts dan;

En luid verkondigd, wat ten strijde ons drijft!

Reeds walgt het land van wat het zelf zich koos;

Zijn liefde, steeds te gulzig, at te veel.—

Een duiz’lig en onveilig huis bewoont

Wie op het harte van de menigt’ bouwt.

O stikziend volk! Wat deed uw luid gejubel

Met “Heil u, Bolingbroke!” den hemel daav’ren,

Eer hij, wat gij hem hebben wildet, was!

En nu hij u bereid is naar uw wensch,

Hebt ge u, vraatzuchtig vee, zoo volgebrast,

Dat gij u kittelt om hem uit te spuwen.

Zoo, lage hond, hebt ge uit uw slempersborst

Den koninklijken Richard uitgeworpen;

En nu zoudt gij het doode braaksel eten,

En huilt er naar. Wie kan deze eeuw betrouwen?

Die, toen hij leefde, Richards dood begeerden,

Zijn nu verliefd geworden op zijn graf.

Gij, die hem ’t edel hoofd met stof bewierpt,

Toen hij door ’t fiere Londen Bolingbroke’s

Gevierde hielen zuchtend volgen moest,

Roept nu: “O aard, geef ons dien koning weer;

Neem dezen!” Booze vloek, dat wij ’t verleden

En ’t morgen prijzen, ’t heden stâag vertreden!

Mowbray.

Dus trekken we op, den vijand te gemoet?

Hastings.

De tijd beheerscht ons, en de tijd eischt spoed.

Waardin.

Sinjeur Klauw, hebt gij de klacht ingeschreven?

Klauw.

Zeker, ingeschreven.

Waardin.

Waar is uw handlanger? is het een flink handlanger? staat hij zijn man?

Klauw.

Jongen, waar is Strik?

Waardin.

O lieve God! Goed, die brave Strik!

Strik.

Hier, hier.

Klauw.

Strik, wij moeten Sir John Falstaff vatten.

Waardin.

Ja, beste Strik, ik heb hem ingeschreven en alles.

Strik.

Het kan aan ettelijken van ons het leven kosten, want hij zal naar ons steken.

Waardin.

O lieve tijd, ja; pas toch voor hem op; hij heeft naar mij gestoken in mijn eigen huis, en op beestachtige manier ook. Waarachtig, als hij eens van leer heeft getrokken, vraagt hij niet, wat kwaad hij doet, dan steekt hij om zich heen als de duivel; dan spaart hij man, vrouw noch kind. 19

Klauw.

Als ik hem maar aan het lijf kan komen, geef ik niets om zijn stooten.

Waardin.

Neen, ik ook niet; ik zal u ter zijde staan.

Klauw.

Als ik hem eens te pakken kan krijgen, als hij maar eens in deze duimschroef komt,—

Waardin.

Als hij weg komt, ben ik gerinneweerd; ik verzeker u, het is innorm, zooals hij bij mij in het krijt staat. Beste baas Klauw, houd hem sikkuur vast;—beste baas Strik, laat hem niet ontsnappen. Hij komt op het monement naar den Pasteihoek (met verlof van uw manbaarheid) om een zadel te koopen en hij is ten eten geïntiveerd in den Luipaardenkop op de Lommerdstraat bij den koopman Gladjes uit den zijdewinkel; ik bid je, nu mijn klacht is ingeschreven en mijn geval zoo openlijk aan de heele wereld bekend is, breng hem op, dat hij antwoord moet geven. Vijftig pond, dat is voor een arme weduwvrouw zwaar om te dragen; ik heb het uitgehouden en uitgehouden, en ik ben gefopt en gefopt en gefopt van den eenen dag op den anderen, dat het een schande is om er aan te denken. Dat is geen eerlijke manier van doen, of een vrouw wordt een ezel en een beest, om iederen schelm zijn schurkerij te verdragen.

(Sir John Falstaff komt op, met zijn Page en met Bardolf.)

Daar komt hij aan, met dien liederlijken malvezijneus, Bardolf, bij hem. Laat nu eens zien, dat je mannen zijt, baas Klauw en baas Strik; laat mij zien, laat mij zien, dat je mannen zijt.

Falstaff.

Nu, wie zijn knol is hier dood? wat is er aan de hand?

Klauw.

Sir John, ik neem u in hechtenis ten verzoeke van vrouw Haastig.

Falstaff.

Weg, rakkers!—Trek, Bardolf! sla mij dien schurk den kop af; smijt dat vrouwmensch in de goot!

Waardin.

Mij in de goot smijten? Wacht maar, ik zal er jou in smijten! Kom maar op, kom maar op, jij schelm van een vrouwenverleider! Moord! moord! O jij schurk van een molligteerder! zou je de beambten van God en den koning willen vermoorden? O jij schelm van een hartenteerder! jij bent een hartenteerder, een manslager en een vrouweslager!

Falstaff.

Jaag hen weg, Bardolf.

Klauw.

Assistentie! assistentie!

Waardin.

Lieve menschen, haalt toch een hattustentie of twee!—kom maar op, kom maar op, ga je gang, ga je gang, jij schelm! ga je gang, jij achterteerder!

Falstaff.

Weg, jij vatenwaschster! jij holle keel! jij mufmadam! ik zal je voor je catastrophe geven! 66

Opperrechter.

Wat is dat hier? Gij allen, rustig daar!

Waardin.

Lieve beste heer, wees goed voor mij! Ik smeek u, sta mij bij!

Opperrechter.

Wat is ’t, Sir John? Vind ik u hier aan ’t twisten? Past zulk een doen uw rang, uw tijd, uw dienst? Gij moest reeds onderweg zijn, lang, naar York.—Terug daar, knaap! Wat hangt gij hem aan ’t lijf?

Waardin.

O mijn hoogwaardige heer, met verlof van uwe genade, ik ben een arme weduwe uit Eastcheap, en hij gaat op mijn aanklacht in de gijzeling.

Opperrechter.

Voor wat voor een som?

Waardin.

Niet voor sommige dingen, Heer; maar voor alles, voor alles wat ik heb. Hij heeft mij mijn huis en hof uitgevreten; hij heeft mijn geheel vermogen in zijn vetten buik daar gestopt.—Maar ik wil er wat van terughebben, of ik zal je ’s nachts drukken als een nachtmerrie.

Falstaff.

Nu, mij dunkt, ik zal nog eer een merrie drukken; ’t is maar de kunst er boven op te komen.

Opperrechter.

Hoe komt dit, Sir John? Foei, welk een rechtgeaard man zou zulk een storm van verwenschingen dulden? Schaamt gij u niet, dat gij een arme weduwe tot zulke middelen dwingt om aan het hare te komen?

Falstaff.

Wat voor een groote som is het dan, die ik u schuldig ben?

Waardin.

Bij mijn ziel, als gij een eerlijk man waart, uzelf en het geld er bij. Gij hebt het mij gezworen op een halfvergulden beker, in mijn Dolfijnenkamer, aan de ronde tafel, bij een steenkolenvuur, op Woensdag na Pinkster, toen de prins u een gat in het hoofd had geslagen, omdat gij gezegd hadt, dat zijn vader op een voorzanger uit Windsor geleek; toen hebt gij mij gezworen, terwijl ik uw wond uitwiesch, dat ge mij trouwen zoudt en mij tot uw mevrouw maken. Kunt ge dat ontkennen? Kwam buurvrouw Ongel, de slachtersvrouw, toen niet binnen en noemde zij mij niet buur Haastig? en wilde zij niet een halve flesch azijn borgen, en zeide zij niet, dat zij een goeden schotel garnalen had? waarop gij lust kreegt er van te eten, waarop ik zeide, dat zij niet goed waren voor een versche wond? en hebt gij niet gewild, toen ze de trap af was, dat ik met zulke minne lieden niet meer zoo familiariteit zou wezen, en gezegd, dat ze mij binnen kort mevrouw zouden noemen? En hebt gij mij toen niet gekust, en gezegd, dat ik u dertig schellingen moest geven? Ik zet u nu eens voor uw eed; ontken het, als gij kunt.

Falstaff.

Mylord, dit is een arme malende ziel; en ze zegt, de geheele stad door, dat haar oudste zoon op u gelijkt. Zij is in goeden doen geweest, en de waarheid is: armoede heeft haar in de war gebracht. Maar wat die domme gerechtsdienaars betreft, verzoek ik u, mij genoegdoening tegenover hen te verschaffen. 118

Opperrechter.

Sir John, Sir John, ik ken zeer wel uw manier van doen, van de ware toedracht van een zaak te verdraaien. Geen stoutmoedige blik, noch ook de vloed van woorden, die gij met meer dan onbeschaamde driestheid uit, zullen mij van een onpartijdige beoordeeling afbrengen. Gij hebt, naar het mij voorkomt, het toegefelijk hart van deze vrouw bewerkt, tot zij u met haar beurs en met haar persoon ten dienste is geweest.

Waardin.

Ja juist, mylord, ja juist.

Opperrechter.

Ik bid u, stil!—Betaal haar de schuld, die gij aan haar hebt, en maak het kwaad goed, dat gij haar gedaan hebt! het eene kunt gij doen met klinkende munt, het andere met gangbaar berouw.

Falstaff.

Mylord, ik kan mij deze terechtwijzing niet stilzwijgend laten welgevallen. Gij noemt een roemwaardige stoutmoedigheid onbeschaamde [528]driestheid; als iemand een nederige buiging maakt en niets zegt, is hij deugdzaam. Neen, mylord, bij alle plichtmatig ontzag voor u, wil ik geen smeekeling zijn; ik zeg u, dat ik van deze gerechtsdienaars ontslagen wensch te worden, daar ik in ’s konings belang een dringende opdracht te vervullen heb.

Opperrechter.

Gij spreekt alsof gij machtiging hadt om onrecht te plegen; maar houd metterdaad uw goeden naam op en stel de arme vrouw tevreden.

Falstaff.

Kom hier, waardin.

Opperrechter.

Gij daar, Heer Gower? wat meldt gij?

Gower.

De koning, heer, en Hendrik, prins van Wales, Zijn reeds dichtbij, het verd’re meldt dit blad.

Falstaff

(tot de Waardin). Zoo waar ik een edelman ben,—

Waardin.

Ja, dat hebt ge vroeger ook gezegd. 149

Falstaff.

Zoo waar ik een edelman ben; kom, geen woord er meer over.

Waardin.

Bij dezen hemelschen grond, waar ik op sta, ik moet er mijn zilver en de gewerkte wandtapijten uit mijn eetkamer voor verpanden.

Falstaff.

Glazen, glazen, dat is het ware drinken! En wat uw wanden betreft, een aardige kleine snakerij, of de geschiedenis van den Verloren Zoon, of de Duitsche Zwijnenjacht in waterverf is meer waard dan duizend van zulke beddebehangsels en mottige tapijten. Laat het tien pond zijn, als je kunt. Kom, als ge die kuren niet hadt, was er geen beter wijf in heel Engeland. Ga, wasch je gezicht af en trek die klacht in. Kom, je moet niet zoo boos tegen mij wezen. Ken je mij niet? Kom, kom, ik weet, dat je er toe opgestookt bent.

Waardin.

Ik bid u, Sir John, laat twintig nobels genoeg zijn; waarachtig, ik zie er tegen op, mijn zilver te verpanden, in vollen ernst, ja!

Falstaff.

Nu, laat het dan; ik zal mij wel ergens anders redden; je bent en blijft toch een zottinnetje!

Waardin.

Nu, gij zult het hebben; al moest ik er mijn rok ook voor verpanden. Ik hoop, dat gij van avond komt eten. Gij wilt mij alles in eens betalen?

Falstaff.

Wil ik in ’t leven blijven?—(Tot Bardolf.) Ga mee, ga mee; haak aan, haak aan!

Waardin.

Wilt gij Doortje Scheurlaken ook bij het avondeten hebben?

Falstaff.

Geen praatjes verder; laat haar komen.

Opperrechter (tot Gower).

’k Heb beter nieuws vernomen.

Falstaff.

Wat is het nieuws, mijn waarde heer?

Opperrechter

(tot Gower). Waar was de koning deze nacht gelegerd?

Gower.

Te Basingstoke, mylord.

Falstaff.

Ik hoop, mylord, dat alles wel is; wat is er voor nieuws, mylord?

Opperrechter.

En komt zijn gansche macht terug?

Gower.

Tweeduizend man, waarvan vijfhonderd ruiters,

Zijn naar mylord van Lancaster, en zullen

Northumberland en den prelaat bestrijden. 188

Falstaff.

Komt de koning uit Wales terug, geëerde heer?

Opperrechter

(tot Gower). Ik maak de brieven daad’lijk u gereed.

Kom met mij mede, bid ik u, heer Gower.

Falstaff.

Mylord!

Opperrechter.

Wat is er?

Falstaff.

Mag ik u uitnoodigen, hedenmiddag mijn gast te zijn, heer Gower?

Gower.

Ik moet den edelen lord hier ten dienste staan; ik dank u, goede Sir John.

Opperrechter.

Sir John, gij talmt hier te lang; gij hebt in de streken, die gij doortrekt, soldaten te lichten.

Falstaff.

Wilt gij dan van avond bij mij eten, Heer Gower?

Opperrechter.

Welke dwaze leermeester heeft u die manieren geleerd, Sir John?

Falstaff.

Als zij mij niet goed staan, Heer Gower, dan was het een dwaas, die ze mij leerde.—Dit is schermen naar den eisch, mylord; tik voor tak, en zoo in eere van elkaâr.

Opperrechter.

Nu, de Heere verlichte u! gij zijt een groote zotskap!

Prins Hendrik.

Geloof mij, ik ben door en door moe.

Poins.

Is het zoo ver met u? Ik heb altijd gedacht, dat moeheid iemand van zoo hoogen bloede niet aan zou durven.

Prins Hendrik.

Nu, inderdaad; zij durft mij aan, al moet mijn hoogheid ook van kleur verschieten, nu het erkend moet worden. Staat het mij niet recht gemeen, dat ik naar dunnebier verlang?

Poins.

Ja, een prins moest niet zoo nalatig gestudeerd hebben, dat hij zich zulke ellendige brouwsels kon herinneren.

Prins Hendrik.

Misschien dan, dat mijn trek niet van vorstelijke afkomst is; want, op mijn woord, ik herinner mij nu dien armen duivel, dat dunnebier. Maar, waarachtig, die nederige overdenkingen doen mij afkeerig zijn van mijn grootheid. Wat schande moet het voor mij zijn, dat ik mij uw naam herinner! of morgen uw gelaat nog ken! of opmerk, hoe veel paar zijden kousen gij hebt, namelijk deze, en die eens uw perzikbloesemroode waren! of de lijst bijhoud van uw hemden, namelijk een voor overdaad en een voor het gebruik! Maar dit weet de kaatsbaanhouder beter dan ik, want het is lage eb in uw linnen, als gij daar het raket niet ter hand neemt, zooals gij in langen tijd niet gedaan hebt, omdat uw Hollandsche bezittingen, bij wijze van redmiddel, door uwe overige lage landen verslonden zijn. En God weet, of de kleine schreeuwers, die nu uit de overblijfselen van uw linnen zich laten hooren, zijn koninkrijk zullen beërven; maar de bakers zeggen, dat de kinderen het niet kunnen helpen; en ondertusschen neemt de menschheid toe en worden de familiën verbazend sterk. 30

Poins.

Hoe kwalijk rijmt die ijdele praat op uw zwaren arbeid van vroeger! Zeg mij, hoeveel jonge prinsen zouden dit wel doen, als hun vaders zoo ziek waren, als de uwe op dit oogenblik is?

Prins Hendrik.

Wil ik u wat zeggen, Poins?

Poins.

Ja, voorwaar, maar laat het iets bijzonder goeds zijn.

Prins Hendrik.

Het zal voor geesten, die niet hooger staan dan gij, zijn dienst kunnen doen.

Poins.

Ga voort, ik zal den schok wel doorstaan van dat iets, wat gij mij zeggen wilt.

Prins Hendrik.

Waarachtig, ik zeg u,—het zou niet goed staan, als ik bedroefd was nu mijn vader ziek is; hoewel ik u zou kunnen zeggen,—als tot iemand, wien ik, bij gebreke van beter, goedvind mijn vriend te noemen,—dat ik bedroefd zou kunnen zijn en oprecht bedroefd bovendien.

Poins.

Moeilijk toch om zulk een reden.

Prins Hendrik.

Bij deze hand, gij denkt, dat ik even boos in ’s duivels boek sta als gij en Falstaff, wat halsstarrigheid en verstoktheid betreft. Het eind zal ’t leeren. Maar ik zeg u: mijn hart bloedt inwendig, dat mijn vader zoo ziek is; en dat ik met zulk slecht gezelschap omga als gij zijt, dit ontzegt mij om goede redenen alle uiterlijke vertooning van smart.

Poins.

Die redenen?

Prins Hendrik.

Wat zoudt gij van mij denken, als ik weende?

Poins.

Ik zou denken, dat gij een echt prinselijke huichelaar waart. 59

Prins Hendrik.

Dat zou iedereens gedachte zijn; en gij zijt een gezegend schepsel, dat gij denkt, zooals iedereen denkt; van geen sterveling houden de gedachten beter den grooten weg dan de uwe. Iedereen zou denken, dat ik een huichelaar was, inderdaad. En wat dringt uw hoogwaardige gedachten om zoo te denken?

Poins.

Wel, dat gij zoo loszinnig zijt geweest en zoo vergroeid met Falstaff.

Prins Hendrik.

En met u.

Poins.

Bij het licht der zon, van mij zegt men alles goeds; ik kan het met mijn eigen ooren hooren. Het ergste, dat zij van mij kunnen zeggen, is, dat ik een jonger broeder ben, en een flinke knaap, die de handen uitsteekt; en ik moet erkennen, die twee dingen kan ik niet veranderen. Bij het sacrament, daar komt Bardolf.

Prins Hendrik.

En de jongen, dien ik aan Falstaff gegeven heb; als een christenjongen heeft hij hem van mij gekregen; en zie nu zelf, of de vette schelm niet een aap van hem gemaakt heeft.

Bardolf.

God vermeerdere uw genade.

Prins Hendrik.

En de uwe, hoogedele Bardolf.

Bardolf

(tot den Page). Kom, gij deugdzame ezel, gij schaamachtige zotskap, waarom gaat gij blozen? Waarom wordt ge rood? Wat voor een meisjesachtige wapenknecht zijt gij geworden? Is dat zoo’n heldenstuk, den maagdom van een tweemaatsbierkan te veroveren?

Page.

Mylord, hij riep mij zoo even aan, door een rood tralievenster, en ik kon geen enkel deel van zijn gezicht van het venster onderscheiden; ten laatste werd ik zijn oogen gewaar en ik dacht, dat hij in de bierwaardin haar nieuwen rok twee gaten gemaakt had, en daar doorhenen gluurde.

Prins Hendrik.

Heeft de jongen niet geprofiteerd?

Bardolf.

Pak je weg, jij hondsvot van een rechtoploopend konijntje, pak je weg!

Page.

Pak je weg, jij schurkachtige droom van Althea, pak je weg!

Prins Hendrik.

Verklaar ons dat, jongen! welke droom?

Page.

Wel Mylord, Althea droomde immers, dat zij van een brandende fakkel beviel; en daarom noem ik hem haar droom.

Prins Hendrik.

Een verklaring, die wel een kroon waard is.—Daar heb je hem, jongen.

Poins.

O, dat deze fraaie bloesem van den worm bevrijd mocht blijven!—Nu, daar heb je een halve schelling om je gaaf te houden.

Bardolf.

Als gij met mekaâr hem er niet toe brengt, dat hij gehangen wordt, dan krijgt de galg haar deel niet. 105

Prins Hendrik.

En hoe maakt het je meester, Bardolf?

Bardolf.

Goed, genadige heer. Hij hoorde, dat uwe genade in de stad zou komen; en daar is een brief voor u.

Poins.

Met allen eerbied besteld.—En hoe gaat het dien Sint-Maartens-zomer, je meester?

Bardolf.

Gezond van lijf en leden, heer.

Poins.

Nu, voorwaar, zijn onsterflijk deel behoeft wel een geneesmeester. Maar dat bekommert hem niet; al is dat ziek, het sterft toch niet.

Prins Hendrik.

Ik sta dien vetklomp toe, even gemeenzaam met mij te wezen als mijn hond; en hij is stout op zijn erf, want zie eens, hoe hij schrijft.

Poins

(leest). “John Falstaff, ridder,”—dat moet ieder weten, zoo vaak hij gelegenheid heeft om zich te noemen, juist als zij, die met den koning verwant zijn; want die kunnen zich niet in den vinger prikken, of zij zeggen: “daar wordt koningsbloed vergoten;” “Hoe zoo?” zegt iemand, die zich houdt, of hij het niet begrijpt; en het antwoord is even grif bij de hand als de muts van iemand, die borgt: “ik ben een arme neef van den koning, heer.”

Prins Hendrik.

O, zij willen van ons geslacht zijn, al moesten zij het van Jafet afleiden.—Maar, de brief!

Poins.

“Sir John Falstaff, Ridder, aan den zoon des konings, die zijn vader het naast is; aan Hendrik, Prins van Wales, heil!” Zoo, dat is een certificaat.

Prins Hendrik.

Stil!

Poins.

“Ik wil de edele Romeinen volgen, in hun kortheid;”—hij meent zeker in kortademigheid;—“ik zeg u vaarwel, ik zeg vaarwel en ik verlaat u. Wees niet te vertrouwelijk met Poins, want hij maakt zoozeer misbruik van uw gunst, dat hij zweert, dat gij zijn zuster Leen moet trouwen. Doe boete in uw ledige uren, zoo goed gij kunt, en daarmede vaarwel;

De uwe, bij ja en neen,—dat wil zeggen, naarmate gij hem behandelt;—Hans Falstaff voor mijn vertrouwde vrienden; John, voor mijn broeders en zusters; en Sir John voor geheel Europa.”

Mylord, ik wil dezen brief in sek doopen, en hij zal hem weer opeten.

Prins Hendrik.

Dus, dan laat gij hem een paar dozijn van zijn woorden weer opeten.—Maar springt gij zoo met mij om, Edu? moet ik uw zuster trouwen? 151

Poins.

God geve aan de deerne geen slechter partij! maar gezegd heb ik het nooit.

Prins Hendrik.

Ja, zoo springen wij als zotskappen met den tijd om, en de geesten der wijzen zitten in de wolken en bespotten ons.—Is je meester hier in Londen?

Bardolf.

Ja, mylord.

Prins Hendrik.

Waar eet hij van avond? Mest de oude beer zich nog in het oude kot?

Bardolf.

Op de oude plaats, mylord, in Eastcheap.

Prins Hendrik.

In welk gezelschap?

Page.

Met Efeziërs, mylord, van het oude geloof.

Prins Hendrik.

Zijn er ook vrouwmenschen bij?

Page.

Anders niet, mylord, dan de oude vrouw Haastig en juffer Doortje Scheurlaken.

Prins Hendrik.

Wat voor een heidenmensch is dat?

Page.

Een knap vrouwmensch, prins, en een nicht van mijn meester.

Prins Hendrik.

Even zooveel nicht, als de gemeente-koeien het zijn van den stadsbul.—Willen wij hen eens bij hun avondmaal besluipen, Edu?

Poins.

Ik ben uw schaduw, mylord, ik volg u. [531]

Prins Hendrik.

Zeg eens, jongen,—en jij, Bardolf;—geen woord aan je meester, dat ik reeds in de stad ben;—daar, voor je stilzwijgen!

Bardolf.

Ik heb geen tong, heer.

Page.

En op de mijne, prins, zal ik passen.

Prins Hendrik.

Vaart nu wel, gaat! (Bardolf en de Page af.)—Die Doortje Scheurlaken zal wel de een of andere publieke weg zijn.

Poins.

Dat verzeker ik u, zoo publiek als de weg van Sint Albaans naar Londen.

Prins Hendrik.

Hoe kunnen wij van avond Falstaff eens in zijn ware kleur zien, zonder zelf gezien te worden?

Poins.

Wij doen elk een leêren wambuis aan en een schort voor en bedienen hem aan tafel als knechts.

Prins Hendrik.

Van god tot stier? ’t Is diep gedaald! ’t Was Jupiters geval. Van prins tot leerjongen? Een verandering naar de laagte! ’t Zij mijn deel; want in alle zaken moet de bedoeling de dwaasheid opwegen. Kom mede, Edu.

Northumberland.

Ik bid u, teed’re vrouw en lieve dochter,

Gunt aan mijn ruwe zaak een effen weg;

Plooit niet ook gij ’t gelaat als deze tijden,

En maak mij niet als zij het hand’len zwaar.

Lady Northumberland.

Ik geef het op en zal niet verder spreken;

Doe wat gij wilt; uw wijsheid zij uw gids.

Northumberland.

Ach, beste vrouw, mijn eer is ginds verpand,

En enkel door mijn gaan is ze in te lossen.

Lady Percy.

Toch, trek, om Gods wil, niet naar dezen krijg!

Zie, vroeger, vader, hebt ge uw woord gebroken,

Toen ’t meer een deel was van uzelf dan nu;

’t Was, toen uw eigen Percy, toen mijn alles,

Mijn Hendrik, meen’gen blik naar ’t noorden wierp,

Waar toch zijn vader bleef; ’t was ijdel wachten!

Wie overreedde u toen om thuis te blijven?

Twee eeren trof dit, de uwe, die uws zoons;

Aan de uwe—haar verleen’ de Hemel glans!

De zijne,—o! stond hem, als de zon het doet

Aan ’t blauwe hemelwelf; en door haar glans

Dreef zij de gansche ridderschap van England

Tot dappre daden! Ja, hij was de spiegel,

Waar heel de jeugdige adel zich voor tooide;

Verlamd was hij, die zijnen gang niet had,

En stootend spreken, van natuur hem eigen,

Die feil werd nu de tongval van den moed;

Want zij, die zacht en langzaam konden spreken,

Verruilden voor zijn feil hun schoone gaaf,

Opdat zij hem geleken. Zoo was hij

In taal, in gang, in leefwijs, in vermaken,

In oorlogskunst, in luimen van het bloed,

Het oogwit en de spiegel, ’t boek en ’t voorschrift,

Dat and’ren vormde. En hem,—dat puikjuweel,

Dat wonder van een man,—hem gaaft gij prijs;

Die week voor niemand, werd door u ontweken,

En moest, in ’t nadeel zijnd, den schrikbren krijgsgod

In de oogen zien; hij moest een slag aanvaarden,

Toen niets, dan slechts de klank van Heetspoors naam

Nog weerbaar scheen;—zoo liet gij hem—alleen.

Laad nimmer, nimmer op zijn geest den smaad,

Dat gij uw eere meer nauwlettend hoedt

Bij and’ren, dan bij hem; laat hèn begaan.

De maarschalk, met den aartsbisschop, is sterk;

O, had mijn Hendrik half hun macht gehad,

Dan zou ik, aan mijn Heetspoor’s hals nu hangend,

Van ’t graf van Monmouth spreken! 45

Northumberland.

Van ’t graf van Monmouth spreken! 45 God vergeve u,

Mijn dierbaar kind! Ge ontrooft mij allen moed

Door nieuwe klacht om de oude plichtmiskenning.

Gaan moet ik, ginds ’t gevaar in de oogen zien,

Of anders zoekt het elders mij, en vindt mij

Veel slechter toegerust.

Lady Northumberland.

Veel slechter toegerust. O, vlucht naar Schotland,

En wacht, tot de eed’len en ’t gewapend volk

Ten minste een proefje gaven van hun macht.

Lady Percy.

En winnen zij den koning voordeel af,

Voeg dan u bij hen als een rib van staal,

Die hunne sterkte sterkt. Doch laat hen eerst,

Ja, om ons aller wil, hun kracht beproeven.

Zoo deed uw zoon; zoo liet men hem begaan,

Zoo werd ik weeuw, en leef nooit lang genoeg

Om tot herinn’ring aan mijn eed’len gâ

’t Herinn’ringskruid met tranen te besproeien,

Zoodat het tot den hemel groeit en spruit.

Northumberland.

Kom mede in huis. ’t Is nu in mijn gemoed,

Als met den vloed, die tot zijn hoogte zwol,

Tot stilstand komt en her- noch derwaarts vliet

Den aartsbisschop ging ik volgaarne helpen,

Doch duizend gronden houden mij terug.—

Het zij; ik ga naar Schotland, waar ik wacht,

Tot tijd en voordeel roepen: breng uw macht!

Eerste Tappersknecht.

Wat duivel heb je daar gebracht? pippelingen? Je weet, dat Sir John geen pippelingen kan uitstaan.

Tweede Tappersknecht.

Sakrement, dat is waar ook. De Prins zette eens een schotel met pippelingen voor hem neer, met het zeggen, dat daar nog vijf andere pippelingen waren; en, terwijl hij zijn hoed afnam, zeide hij: “ik neem hiermede afscheid van deze zes droge, ronde, oude, gerimpelde pippelingen”. Het ergerde hem in zijn ziel, maar hij is het nu wel weer vergeten.

Eerste Tappersknecht.

Nu, dek dan maar, en zet ze neer; en zie, of je Sluipert zijn muziektroep vinden kunt; juffrouw Scheurlaken wilde graag wat muziek hebben. Maak voort; de kamer, waar ze gegeten hebben, is snikheet; ze komen zoo dadelijk hier naar toe.

Tweede Tappersknecht.

Kerel, straks komt de Prins hier en Sinjeur Poins, en zij willen twee van onze kielen en schorten aandoen en Sir John moet er niets van weten; Bardolf heeft de boodschap gebracht. 120

Eerste Tappersknecht.

Sakrement, dat zal een ouwerwetsche grap zijn; het zal een heerlijke hinderlaag wezen.

Tweede Tappersknecht.

Ik ga zien, of ik Sluipert vinden kan.

Waardin.

Waarachtig, mijn hartje, mij dunkt, je bent nu in een overheerlijke temperamentuur, je pols slaat zoo innorm, als het hart maar kan wenschen, en je kleur, ik verzeker je, is zoo rood als er één roos is; maar wezenlijk, je hebt wat veel kanariesek gedronken en dat is een wonderlijk opzetterige wijn en die gaat in het bloed zitten, eer men zeggen kan: “wat is dat?”—Hoe gaat het je nu?

Doortje.

Beter dan straks, hum!

Waardin.

Nu, dàt doet goed. Een gezond hart is goud waard. Zie, daar komt Sir John aan.

Falstaff.

“Toen Arthur pas ten hove kwam”,—Gooi den nachtspiegel uit!—

(Eerste Tappersknecht af.)

Waardin.

Ze is niet wel; zij is schrikkelijk gecalmeerd, ja waarachtig.

Falstaff.

Zoo zijn alle vrouwen, als zij eerst gecalmeerd zijn, worden zij ziek.

Doortje.

Jij vette modderschelm, is dat al de troost, dien je mij geeft?

Falstaff.

Jij sleept ons door de modder, juffer Doortje.

Doortje.

Doe ìk dat? Slemperij en ziekten doen dat, ik niet.

Falstaff.

Als de kok ons aan het slempen helpt, dan help jullie ons aan de ziekte, Doortje; wij nemen wat van jullie mee; erken dat, lieve maagd, erken dat.

Doortje.

Nu, zeker, onze kettingen en juweelen.

Falstaff.

Ja “robijnen en karbonkels”;—want je weet, wie wakker dient, komt hinkend thuis; dapper uit de bres met gevelde piek en dapper naar den heelmeester; dapper op de geladen kanonnen af,—

Doortje.

Laat je hangen, jij modderaal, laat je hangen!

Waardin.

Op mijn woord, het oude liedje, jullie tweeën komt niet bij elkaâr, of je hebt het aan den stok. Jullie beiden bent waarachtig zoo raspig als twee sneden geroosterd brood; de een kan de confirmiteiten van den ander niet verdragen. Wel lieve tijd, een van beiden moet dragen en (Tot Doortje.) dat moet jij zijn; jij bent het zwakke vat, om zoo te zeggen, het leêge vat. 66

Doortje.

Kan een zwak, leêg vat zulk een reusachtig, vol okshoofd dragen? Hij heeft een geheele Bordeauxlading in ’t lijf; geen scheepsruim kan beter volgestuwd zijn.—Kom, ik wil goede vrienden met je zijn, Hans; je trekt in den oorlog; en of ik je ooit weer zien zal, daar bekommert zich geen sterveling om.

Tappersknecht.

Heer, vaandrig Pistool is beneden en wil u spreken.

Doortje.

Naar de galg met dien schoft van een blaaskaak! laat hem niet binnenkomen; hij zet den grootsten schurkenmond op in heel Engeland.

Waardin.

Als hij een blaaskaak is, laat hem dan niet binnen; neen, bij mijn ziel niet; ik moet met mijn buren leven; ik moet van blaaskaken niets hebben. Ik sta te goeder naam en faam bij de beste luî.—Sluit de deur toe;—hier komen geen blaaskaken binnen. Ik ben niet zoo oud geworden, om hier nu leven te hebben.—Doe de deur toe, bid ik je.

Falstaff.

Wil je hooren, waardin?

Waardin.

Ik bid u, houd uw gemak, Sir John! blaaskaken komen hier niet binnen. [533]

Falstaff.

Maar hoor dan toch; het is mijn vaandrig.

Waardin.

Larifari, Sir John, spreek er mij niet van; uw vaandrig-blaaskaak komt mijn deur niet in. Voor een dag of wat was ik bij den heer Spichtig, den heer van de buurt; en die zeide,—het is niet langer dan verleden Woensdag,—“Buurvrouw Haastig”, zeide hij; onze heeroom Stom was er ook bij;—“Buurvrouw Haastig”, zei hij, “neem alleen fatsoenlijke lieden op, want”, zeide hij, “je staat in een slechten naam”,—nu, dat zeide hij, en ik weet wel waarom;—“want”, zeide hij, “je bent een brave vrouw en men denkt goed over je; let daarom wel op, welke gasten gij opneemt; neem” zeide hij, “geen levenmakers op”.—Ik laat er geen binnen;—ge zoudt een kruis slaan, als ge gehoord hadt, wat hij zeide.—Neen, geen blaaskaak in mijn huis.

Falstaff.

Hij is geen blaaskaak, waardin; een makke zwendelaar is hij, waarachtig; hij laat zich van je zoo geduldig streelen als een schoothondje; hij zou niet blazen tegen een kalkoensche hen, wanneer zij haar veêren maar even opzet, alsof zij hem wil aanvliegen.—Roep hem boven, man. 109

Waardin.

Een zwendelaar zegt gij? Voor een fatsoenlijk man wil ik mijn huis niet sluiten, en voor een zwendelaar ook niet; maar een blaaskaak mag ik niet lijden. Waarachtig, ik krijg het te kwaad, als iemand maar spreekt van een blaaskaak. Voelt maar eens, vrienden, hoe ik sidder; ziet gij? ik verzeker het u.

Doortje.

Dat doe je, waardin.

Waardin.

Niet waar? Ja, wis en zeker doe ik het, als een espeblad. Ik kan blaaskaken niet uitstaan.

Pistool.

God zegen u, Sir John!

Falstaff.

Welkom, vaandrig Pistool. Hier, Pistool, ik laad u met een glas sek; trek gij af op onze waardin.

Pistool.

Ik zal op haar aftrekken, Sir John, met twee kogels.

Falstaff.

Zij is tegen pistoolkogels bestand, man, uw kaliber zal haar geen leed doen.

Waardin.

Loop, ik drink geen bestands en geen kalibers. Ik drink niet meer dan mij dient, om niemands wil, ik niet.

Pistool.

Dan geldt het u, juffer Dorothea; dan is de lading voor u.

Doortje.

Voor mij? Loop heen, jij smerige hondsvot! Wat! Zoo’n arme, gemeene, schelmachtige, zwendelende sinjeur Zonderhemd! Weg, jij beschimmelde schavuit, weg! Ik ben een lekkerbeetje voor uw meester.

Pistool.

Ik ken u, juffer Dorothea.

Doortje.

Pak je weg, jij gauwdief, jij smerige schelm van een beurzensnijder! Bij dezen wijn, ik stoot je mijn mes tusschen je schimmelige kinnebakken, als je bij mij wilt kapen. Loop heen, jij bierslungel, jij versleten stompdegentrekker, jij!—Sinds wanneer? dat zou ik wel willen hooren, man!—Wat weerlicht! met twee nestels op den schouder! ’t is wat moois!

Pistool.

Dat kost aan je halskraag het leven!

Falstaff.

Niet verder, Pistool; pas op, zeg ik, dat je hier niet afgaat: trek af, Pistool, buiten ons gezelschap.

Waardin.

Neen, beste hopman Pistool, niet hier, lieve hopman. 150

Doortje.

Hopman? jij afschuwelijke, vervloekte gauwdief, schaam jij je niet, dat men je hopman noemt? Als hoplieden er over dachten zooals ik, dan knuppelden zij je de deur uit, omdat jij hun namen aanneemt, voor je die verdiend hebt. Jij een hopman, jij vlegel! waarvoor? omdat je een arme deerne in een bordeel haar kraag durft afscheuren?—Hij een hopman! hang hem op, den schelm! hij leeft van beschimmelde gestoofde pruimen en oudbakken koeken. Een hopman! zulke spitsboeven zullen het woord “hopman” even zoo gehaat maken als het woord “onderhouden”, dat een kostelijk goed woord was, eer het in slecht gezelschap kwam; daarom moeten hoplieden er het oog op houden.

Bardolf.

Ik bid je, ga naar beneden, goede vaandrig.

Falstaff.

Hoor eens hier, juffer Doortje.

Pistool.

Naar beneden, ik! ik zal u wat zeggen, korporaal Bardolf, ik zou haar kunnen verscheuren; ik wil wraak op haar nemen.

Page.

Ik bid u, ga naar beneden.

Pistool.

Eer zie ik haar verdoemd

Tot Pluto’s jammermeer en hellepoel,

Met Erebus en schand’lijke tortuur.

Houdt lijn en hoek gereed, zeg ik.

Daalt, honden, diep! verzinkt, gij schikgodinnen!

Is hier Irene niet?

Waardin.

Beste hopman Pistool, wees bedaard; het is al recht laat; ik smeek u, inflammeer uw drift!

Pistool.

Recht fraaie nukken! zouden zich pakpaarden

En knollen, voos en log, van Asia,

Die op een dag nauw dertig mijlen loopen,

Met Caesars en met Kanibaals hier meten,

En met Trojaansche Grieken? Eer verdoem’[534]

Hen koning Cerberus en loeie ’t zwerk!

Om zulk een speelpop twist!

Koning Hendrik.

Ga, roep de lords van Surrey en van Warwick;

Maar zeg hun, eer zij komen, dezen brief

Aandachtig te overwegen. Ga, maak spoed!—

(De Page af.)

Hoe vele duizend need’rige onderdanen

Zijn thans in slaap!—O slaap, o zoete slaap!

Natuurs verpleger, hoe dreef ik u heen,

Dat gij mijn oogleên niet bezwaren wilt,[537]

Mijn zinnen domp’len in vergetelheid?

Waarom, o slaap, ligt ge in den rook van stulpen,

En strekt ge u liever uit op prikk’lig stroo,

Door ’t nachtgegons van vliegen ingedommeld,

Dan in der grooten zoetdoorgeurd vertrek,

Door rijke kostb’re hemels overwelfd,

En ingesust door zoete melodieën?

O dommelgod, waarom ligt gij bij beed’laars

In ’t walglijk bed, en schuwt des konings sponde,

Alsof ze een wacht- of stormklokhuisje waar’?

Verzegelt ge op een zwiepend hooge mast

Des jongen scheep’lings oog, en wiegt zijn brein

In ’t schommelbed der woeste, trotsche branding,

En midden in de werv’ling van den storm,

Die bij de kuif de woeste baren pakt,

Haar reuzenkoppen kroest en met verdoovend

Gebrul die ophangt in het druipend zwerk,

Zoodat de dood zelfs van ’t geraas ontwaakt?

Verleent ge, o slaap, partijdig den doornatten

Scheepsjongen in zoo schrikk’lijk uur uw rust,

En weigert ge in de stilste, kalmste nacht,

Bij alle hulp en midd’len, haar een koning?

Zoo vlij u neer, benijdb’re dorperszoon!

Hard ligt het hoofd, omsloten door een kroon.

Warwick.

Uw majesteit, een schat van goede morgens! 32

Koning Hendrik.

Is ’t goede morgen, lords?

Warwick.

Is ’t goede morgen, lords? ’t Is over éénen.

Koning Hendrik.

U beiden goeden morgen dan, mylords!

Hebt gij den brief gelezen, dien ik zond?

Warwick.

Wij deden ’t, heer en vorst.

Koning Hendrik.

Dan weet gij, hoe het lichaam onzes rijks

Zwaar krank is, en hoe weeldrig booze kwalen

Er woek’ren, dicht bij ’t hart, tot groot gevaar.

Warwick.

Het is slechts als een lichaam, dat onwel is,

Maar dat tot vroeg’re kracht herstellen kan,

Door goeden raad en luttel artsenij.

Mylord Northumberland zal dra verkoeld zijn.

Koning Hendrik.

God! kon een mensch in ’t boek van ’t noodlot lezen,

Aanschouwen, hoe der tijden ommezwaai

De bergen effent, hoe het vaste land,

Zijn hechte vastheid moede, in zee vervloeit;—

Zag hij op and’ren tijd des oceaans

Omgordende’ oever voor Neptunus’ heupen

Te wijd geworden;—hoe het toeval spot,

En omkeer staâg der wiss’ling beker vult

Met and’re dranken! O, zag iemand dit,

De blijdste jong’ling—zóó zijn weg aanschouwend,

Doorstaan gevaar en nog te lijden nood,—

Hij sloot het boek en zette zich tot sterven.

Tien jaren zijn ’t nog niet,

Sinds Richard en Northumberland slampampten

Als groote vrienden; en geen twee jaar later

Bestreden zij elkaâr. Acht jaar slechts zijn ’t,

Dat deze Percy, toen mijns boezems vriend,

Gelijk een broeder sloofde in mijn belang,

En liefde en leven aan mijn voeten leide,

Ja, Richard in ’t gezicht om mijnentwil

Trotseerde. Doch,—wie uwer was er bij?—

Als ik mij wel herinner, gij neef Nevil—

Dat Richard, ’t oog van tranen overstelpt,

Wijl hem Northumberland beschimpte en gispte,

De woorden sprak, die nu profetisch blijken:

“Northumberland, gij ladder, waar mijn neef,

Waar Bolingbroke mijn troon nu mee bestijgt,”—

Schoon ik, God weet het! zulk een plan niet voedde;

Noodzaak’lijkheid slechts boog den staat zoo neêr,

Dat ik de grootheid was verplicht te kussen;—

“Eens komt de tijd,” zoo voer hij voort, “hij komt,

Dat booze zonde rijpt, en zich verzaam’len

En openbreken zal;”—toen sprak hij verder,

En spelde heel den toestand dezes tijds,

En ook uitdrukk’lijk onze vriendschapsbreuk.

Warwick.

Elk menschenleven is als een geschied’nis, 80

Die de natuur des dooden tijds weerspiegelt;

Wie goed haar nagaat, profeteert allicht,

Met scherpen blik, het hoofdverloop der dingen,

Die nog niet leven, maar die in hun zaad

En zwakken oorsprong weggeborgen rusten;

De tijd broedt ze uit en kweekt ze verder op;—

En daar noodwendig volgen moet wat volgt,

Kon koning Richard ’t wis vermoeden vormen,

Dat deze groote graaf, valsch jegens hem,

Ontkiemend, groeien zou tot grooter valschheid,

Die nergens grond ter wort’ling vinden zou,

Dan juist bij u.

Koning Hendrik.

Zijn deze dingen noodzaak?

Dàn haar bejegend, als men noodzaak doet!

En nu juist roept ditzelfde woord ons op:

De bisschop en Northumberland, zoo zegt men,

Zijn vijftigduizend sterk.

Warwick.

Zijn vijftigduizend sterk. Dit kan niet zijn, mijn vorst,

’t Gerucht verdubbelt, als de stem der echo,

Het tal van wie men ducht.—Ik smeek uw hoogheid,

Leg u ter ruste; bij mijn leven, heer,

De macht, die gij alreeds hebt afgezonden,

Brengt zeer gemakk’lijk dezen buit u aan.

Tot meerder troost nog dit: ik heb vernomen,

En zeker, dat Glendower gestorven is.

Gij zijt, mijn vorst, nu veertien dagen krank,

En zulk ontijdig waken moet volstrekt

Uw ziekte doen vererg’ren.

Koning Hendrik.

Uw ziekte doen vererg’ren. ’k Volg uw raad;

En ware reeds dit oproer overmand,

Wij trokken, waarde lords, naar ’t heilig land.

Zielig.

Welzoo, welzoo, welzoo, man; geef mij de hand, man! geef mij de hand, man; vroeg op het pad, bij mijn ziel. En hoe maakt het mijn goede neef Stil?

Stil.

Goeden morgen, goede neef Zielig!

Zielig.

En hoe maakt het mijn nicht, uw echtgenoot? en onze allerliefste dochter, mijn petekind Lena?

Stil.

Ach, een zwarte merel, neef Zielig.

Zielig.

Bij ja en neen, neef, ik durf wedden, dat mijn neef Willem een goed studiosus is geworden. Hij is nog te Oxford, niet waar?

Stil.

Zeker; hij kost mij geld.

Zielig.

Dan moet hij binnenkort naar de gerechtshoven. Ik ben indertijd bij het Sint-Clemenshof geweest; ze zullen daar, denk ik, nog wel van den dollen Zielig spreken. 16

Stil.

Gij werdt toen de vroolijke Zielig genoemd, neef.

Zielig.

Bij het sacrament, ik werd van alles genoemd; en ik zou ook van alles gedaan hebben, waarachtig, en zonder bedenken ook. Daar was ìk, en de kleine Jan Duit uit Staffordshire, en de zwarte George Kaal, en Frans Pikkebeen, en Willem Kwaak uit Cotswold; vier zulke kemphanen zijn er sedert bij alle gerechtshoven samen niet geweest, en,—dit wil ik u wel zeggen,—wij wisten, waar er willige waar te vinden was en hadden altijd de besten er van tot onze beschikking. Daar was ook Hans Falstaff, nu Sir John, een jonge borst en page van Thomas Mowbray, hertog van Norfolk.

Stil.

Diezelfde Sir John, neef, die nu om soldaten hier naar toe komt?

Zielig.

Dezelfde Sir John, ja, dezelfde. Ik heb hem Skogan aan den ingang van ons gerechtshof een gat in ’t hoofd zien slaan, toen hij nog een bengel was, niet zóó hoog; en dien eigen dag vocht ik met een zekeren Simson Stokvisch, een fruitkooper, achter Gray’s gerechtshof. Jezus, Jezus! wat dolle dagen heb ik daar doorgebracht! En als ik nu zie, hoe veel oude kennissen er al dood zijn!

Stil.

Wij zullen allen volgen, neef.

Zielig.

Zeker, ’t is zeker; dat zegt ge wel, dat zegt ge wel; de dood, zegt de Psalmist, is het deel van allen; allen moeten sterven.—Hoe veel deed een goed juk ossen op de Stamfordermarkt?

Stil.

Om de waarheid te zeggen, neef, ik ben er niet geweest.

Zielig.

De dood komt zeker. Is de oude Dubbel daar bij u in de stad nog in leven?

Stil.

Dood, neef.

Zielig.

Jezus, Jezus, dood!—Hij spande een goeden boog;—en dood!—hij schoot een mooi schot;—Jan van Gent mocht hem graag lijden en hield altijd veel geld op zijn hoofd. Dood!—Op twee honderd-en-veertig el trof hij het wit en dreef je een puikbesten pijl wel tot twee honderd-en-tachtig of ook wel negentig, dat het iemands hart goed deed het te zien.—Hoeveel doet het dozijn schapen tegenwoordig?

Stil.

Al naar dat ze zijn. Een dozijn goede schapen zal zijn tien pond wel waard zijn.

Zielig.

En is de oude Dubbel dood? 58

Stil.

Daar komen, denk ik, twee van Sir John Falstaff’s mannen aan.

Bardolf.

Goeden morgen, edele heeren! Ik bid u, wie is hier de vrederechter Zielig?

Zielig.

Ik ben Robert Zielig, heer, een arm grondeigenaar in dit graafschap, en een van ’s konings vrederechters. Wat is er van uw dienst?

Bardolf.

Mijn hopman laat u groeten, heer; mijn hopman, Sir John Falstaff; een geweldig ridder, bij den hemel, en een recht dapper aanvoerder.

Zielig.

Mijn dank voor zijn groet, heer; ik heb hem gekend, een goede houwdegen. Hoe gaat het den goeden ridder? en mag ik vragen, hoe gaat het mevrouw zijn gemalin?

Bardolf.

Neem niet kwalijk, heer; een soldaat is beter geaccommodeerd dan met een vrouw.

Zielig.

Goed gezegd, heer, waarachtig! ja, en inderdaad ook ’t is goed gezegd. “Beter geaccommodeerd!”—zeer goed; ja, inderdaad, dat is het; goede phrasen, waarachtig, zijn en waren van oudsher zeer te recommandeeren. Geaccommodeerd! het komt van accommodo; zeer goed; een goede phrase!

Bardolf.

Neem me niet kwalijk, heer; ik heb het woord van hooren zeggen. Phrase noemt gij het? Bij den hemel, de phrase ken ik niet; maar het woord wil ik met mijn zwaard volhouden, [539]dat het een goed soldatenwoord is, en een uitmuntend goed woord om te commandeeren, ja waarachtig! Geaccommodeerd; dat is, als een mensch, om zoo te zeggen, geaccommodeerd is; of, als een mensch is,—zoo is,—waardoor,—dat men hem voor geaccommodeerd mag houden; wat een heerlijk ding is.

Zielig.

Dat is zeer waar.—Zie, daar komt de goede Sir John.—Geef mij uw waarde hand, geef mij uw edelheids waarde hand. Op mijn woord, gij ziet er goed uit en draagt uw jaren zeer goed; welkom hier, goede Sir John.

Falstaff.

Ik ben verheugd u wel te zien, mijn goede heer Robert Zielig.—De heer Troef, als ik wel heb?

Zielig.

Neen, Sir John, het is mijn neef Stil, mijn ambtgenoot.

Falstaff.

Waarde heer Stil, het is recht goed geschikt, dat gij vrederechter zijt.

Stil.

Uw edelheid is welkom.

Falstaff.

Foei! welk een heet weer!—Heeren, hebt gij mij hier een half dozijn geschikte manschappen bezorgd?

Zielig.

Zeker, dat hebben wij, heer. Wilt gij niet gaan zitten? 104

Falstaff.

Wees zoo goed en laat ze mij zien.

Zielig.

Waar is de lijst? waar is de lijst? waar is de lijst?—Laat zien, laat zien, laat zien;—ja, zoo, zoo, zoo, zoo.—Ja, klaar, heer:—Dolf Schimmelig!—Die ik oproep, moeten vooruitkomen, ja, dat moeten zij, dat moeten zij.—Laat zien; waar is Schimmelig?

Schimmelig.

Hier, tot uw dienst.

Zielig.

Wat dunkt u, Sir John? een goedgebouwde knaap, jong, sterk en van goede komaf.

Falstaff.

Is je naam Schimmelig?

Schimmelig.

Ja, tot uw dienst.

Falstaff.

Des te meer wordt het tijd om je te gebruiken.

Zielig.

Ha ha ha! voortreffelijk, op mijn eer! wat schimmelig is, moet gebruikt worden; bijzonder, bijzonder goed!—Op mijn eer, goed gezegd, Sir John, zeer goed gezegd!

Falstaff.

Schrap hem aan.

Schimmelig.

Als gij mij met vrede hadt willen laten, moest ik mijzelf toch al schrap genoeg zetten; nu zal mijn oudje erg in den brand zitten, om iemand, die haar brouwerij en al haar gedoe bezorgt. Gij hadt mij niet behoeven aan te schrappen; er zijn andere lui genoeg om uit te trekken, vrij wat geschikter dan ik.

Falstaff.

Kom, kom, stil, Schimmelig! je moet mee, Schimmelig; het is tijd, dat je verbruikt wordt.

Schimmelig.

Verbruikt!

Zielig.

Stil, kerel, stil! ga ter zijde! Weet je wel, waar je bent?—Nu de anderen, Sir John;—laat zien:—Simon Schaduw!

Falstaff.

O ja, dien wil ik hebben om er onder te zitten; hij zal wel een koel soldaat wezen.

Zielig.

Waar is Schaduw?

Schaduw.

Hier, heer.

Falstaff.

Schaduw, wiens zoon ben je?

Schaduw.

Mijn moeders zoon, heer.

Falstaff.

Je moeders zoon? Wel denkelijk; en je vaders schaduw. Zoo is de zoon van de vrouw de schaduw van den man; het is dikwijls zoo, inderdaad, met niet veel van des vaders zelfstandigheid.

Zielig.

Bevalt hij u, Sir John? 143

Falstaff.

Schaduw is goed voor den zomer,—schrap hem aan, want wij hebben schaduwen in menigte om de monsterrol te vullen.

Zielig.

Thomas Wrat.

Falstaff.

Waar is hij?

Wrat.

Hier, heer.

Falstaff.

Is je naam Wrat?

Wrat.

Ja, heer.

Falstaff.

Je bent een recht voddige wrat.

Zielig.

Zal ik hem aanschrappen, Sir John?

Falstaff.

Dat zou overbodig wezen, zijn kleeding zit in rafels op zijn rug, daar valt niet meer te schrappen; en het geheele kereltje staat op twee schrappen; daarom geen schrap meer.

Zielig.

Ha, ha, ha!—gij hebt er slag van, Sir John; gij hebt er slag van, dat moet ik u nageven.—Frans Slap!

Slap.

Hier, heer.

Falstaff.

Wat ben je van je ambacht, Slap?

Slap.

Een vrouwensnijder, heer.

Zielig.

Zal ik hem aanschrappen, heer?

Falstaff.

Dat kunt gij doen, maar als hij een manssnijder geweest was, zou hij u geschrapt hebben.—Zul je zoo veel gaten maken in de rijen van den vijand, als je er in vrouwenrokken hebt gemaakt?

Slap.

Ik zal mijn best doen, heer; meer kunt gij niet verlangen.